منظور از حق طلاق چیست؟
از نظر حقوقی حق طلاق در ازدواج دائم یکی از حقوق یک جانبه شوهر به شمار می رود. طبق ماده 1133 قانون مدنی مرد می تواند در صورت وجود شرایط قانونی، از دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید. طلاق یکی از شیوه های انحلال نکاح در مورد ازدواج دائم است. ازدواج موقت با شیوه های دیگری از قبیل بذل و انقضای مدت انحلال می یابد. به طور کلی طلاق ممکن است رجعی یا بائن باشد.
منظور از طلاق رجعی طلاقی است که پس از جاری شدن صیغه طلاق، شوهر ظرف مهلت معینی (عدّه) این حق را دارد که رجوع نموده و به زندگی زناشویی سابق بازگردد. در مقابل منظور از طلاق بائن طلاقی است که به محض جاری ساختن صیغه طلاق، رابطه زوجیت زن و مرد به صورت کامل پایان یابد.
بنابراین، در طلاق بائن برای زوج حق رجوع وجود ندارد. اصل بر رجعی بودن طلاق است و استثنائاً برخی از طلاق ها بائن اعلام شده اند. طلاق زن یائسه و زوجه غیر مدخوله از مصادیق طلاق بائن به شمار می رود.
هرچند به طور کلی حق طلاق با مرد است او می بایست صیغه طلاق را جاری کند، و لیکن در برخی از موارد قانونی برای زن نیز حق طلاق تعیین شده است. طبق تبصره ماده 1133 قانون مدنی، زن در صورتی حق طلاق دارد که شرایط مندرج در یکی از مواد 1129، 1119 و 1130 قانون مدنی محقق باشد. در نوشتار حاضر به بررسی مهمترین مواردی خواهیم پرداخت که طبق قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، زن حق طلاق دارد.
بیشتر بخوانید : طلاق به دلیل عسر و حرج چگونه است؟
زن در چه مواردی حق طلاق دارد؟
1- استناد به ماده 1130 قانون مدنی
مطابق با قاعده فقهی و به موجب ماده 1130 قانون مدنی، در صورتی که ادامه یافتن زوجیت و زندگی زناشویی، منجر به عسر و حرج زوجه گردد، وی می تواند از دادگاه خانواده تقاضای طلاق بنماید. در این صورت دادگاه شوهر را مجبور به طلاق زوجه می کند. مصادیق عسر و حرج زوجه عبارت از موارد زیر است :
- ترک زندگی مشترک توسط شوهر، حداقل برای مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد شوهر به یکی از مواد مخدر، روانگردان و نوشیدنی های الکلی به طوری که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد شود.
- محکوم شدن شوهر به مجازات حبس به مدت پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- ابتلای شوهر به یکی از بیماری های صعب العلاج جسمی یا روانی که زندگی زناشویی را مختل کند.
- به طور کلی هر مورد دیگر چنانچه به تشخیص دادگاه موجب عسر و حرج زوجه شود، ممکن است برای زوجه حق طلاق ایجاد نماید.
2- استناد به ماده 1129 قانون مدنی
مطابق ماده 1129 قانون مدنی عدم پرداخت نفقه توسط شوهر و یا عجز و ناتوانی شوهر از پرداخت نفقه یکی از مواردی است که زن به استناد آن می تواند درخواست طلاق دهد. زوجه برای طلاق باید بدوا نسبت به مطالبه نفقه اقدام نماید.
در صورتی که پس از صدور حکم قطعی و صدور اجرائیه مرد نسبت به پرداخت نفقه اقدام نکند دادگاه شوهر را مجبور به طلاق زن می کند و چنانچه شوهر حکم را اجرا نکند خود دادگاه یا نماینده او اقدام به اجرای صیغه طلاق و امضای سند طلاق خواهد کرد.
بیشتر بخوانید : شرایط طلاق به درخواست زن چیست؟
3- استناد به شروط 12 گانه عقدنامه
در صورتی که هر کدام از شروط دوازده‌گانه عقدنامه مندرج در سند ازدواج تحقق یابد و برای دادگاه محرز شود زن می تواند تقاضای طلاق نماید که این شروط عبارتند از :
- خودداری شوهر از پرداخت نفقه زن.
- سوء رفتار شوهر در حدی که غیرقابل تحمل باشد.
- بیماری صعب العلاج شوهر که غیرقابل درمان باشد و ادامه زندگی مشترک را با مشکل مواجع کند.
- در صورتی که شوهر دیوانه باشد یا در طول زندگی مشترک دیوانه شود.
- اشتغال شوهر به شغلی که به حیثیت و آبروی خانوادگی زن لطمه بزند.
- محکومیت شوهر به 5 سال حبس یا بیشتر.
- اعتیاد شوهر به مواد مخدر به شکلی که زندگی مشترک را مختل کند.
- چنانچه زوج شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب زندگی مشترک را بدون عذر موجه ترک کند.
- محکومیت فطعی شوهر به ارتکاب جرم خلاف شئونات خانوادگی زن.
- ناباروری مرد پس از گذشت 5 سال از زندگی مشترک.
- در صورتی که شوهر مفقودالاثر شود و شش ماه پس از مراجعه زن به دادگاه خبری از او نباشد و پیدا نشود.
- ازدواج مجدد مرد بدون اجازه زن.
در مواردی که برای زن حق طلاق وجود دارد، می بایست چه اقداماتی انجام دهد؟
مطابق با ماده 2 قانون حمایت خانواده، زن برای اعمال حق طلاق خود می بایست به دادگاه خانواده مراجعه کند. طبق ماده 14 قانون حمایت خانواده انجام هر نوع طلاق منوط به صدور گواهی عدم سازش توسط دادگاه خانواده می باشد. برای طرح دعوا زن می بایست دادخواست الزام به طلاق تنظیم کرده و به دفتر دادگاه خانواده تحویل دهد.
در صورتی که پرونده تکمیل باشد، دادگاه خانواده رسیدگی را شروع کرده و موضوع را مورد بررسی قرار می دهد. در صورت لزوم دادگاه خانواده می تواند زوجین را برای مدت معینی (اصولاً سه ماه) برای حصول توافق به شورای حل اختلاف بفرستد.
در صورتی که همچنان میان زوجین سازش ایجاد نشد، دادگاه گواهی عدم سازش را صادر کرده و به زوجه تحویل می دهد. زوجه می تواند به استناد گواهی عدم سازش در دفاتر ازدواج و طلاق حضور پیدا کرده و نسبت به جاری ساختن صیغه طلاق اقدام نماید.
شایان ذکر است که اصولاً شوهر شخصاً می بایست صیغه طلاق را جاری کند. لیکن در صورتی که شوهر در دفترخانه طلاق حضور نیابد، سردفتر به دستور دادگاه و به نمایندگی از شوهر صیغه طلاق را جاری می سازد.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل طلاق توافقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
