طلاق به دلیل عسر و حرج
نوشته پیش رو توسط وکیل خانواده در خصوص طلاق به دلیل عسر و حرج و مصادیق عسر و حرج برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است. در حقوق ایران حق طلاق با مرد است و زن برای اینکه بتواند از همسر خود جدا شود باید دلایل موجه و منطقی به دادگاه ارائه کند، که یکی از دلایل زن برای طلاق، استناد به عسر و حرج می باشد.
عسر و حرج سختی غیر متعارفی که زن را در طول زندگی مشترک دچار آسیب می کند که به زن این اجازه را می دهد تا با مراجعه به دادگاه دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج را مطرح نماید و در صورتی که عسر و حرج زن برای دادگاه محرز شد، حکم به طلاق به دلیل عسر و حرج صادر خواهد کرد.
عسر و حرج یعنی سببی که زندگی زناشویی را تلخ و دشوار ساخته و برای زن مشقت و ناگواری ایجاد کرده است. در واقع زنان اگر بخواهند به سبب وجود عسر و حرج موجود در زندگی مشترک طلاق بگیرند باید به طریقی وجود عسر و حرج را در دادگاه ثابت نمایند. ناگفته نماند که مصادیق عسر و حرج در هنگام طرح دعوای طلاق به دلیل عسر و حرج و صدور حکم باید موجود باشد تا بتوان گفت که دوام زوجیت موجب عسر و حرج گردیده است.
مستند قانونی طلاق به دلیل عسر و حرج
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی « در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی میتواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه میتواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده میشود.
تبصره : عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب میگردد :
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید. ماده 1130 قانون مدنی و تبصره الحاقی ضمن تعریف عسر و حرج مصادیق آن را معین کرده و در پایان تصریح نموده که مصادیق تعیین شده حصری نیست و دادگاه در هر موردی که عسر و حرج زن را احراز کند باید به تقاضای زوجه وی را طلاق بدهد.»
ماده 1129 « در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه »
مصادیق و موارد عسر و حرج در تبصره ماده 1130 قانون مدنی
1- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت 6 ماه متوالی و یا 9 ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه ترک زندگی توام با نپرداختن نفقه مطابق ماده 53 قانون حمایت خانواده وصف کیفری دارد و زوجه میتواند با استفاده به آن شکایت ترک انفاق کند.
ترک زندگی خانوادگی توسط زوج باید بدون عذر موجه باشد و تشخیص موجه بودن عذر با دادگاه است. مثال عذر موجه زوج برای ترک زندگی زوج از سوی گروهی یا افرادی در حبس یا توقف باشد یا گروگان گرفته شود.
2- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکی که به اساس زندگی خانوادگی ضرر وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
اعتیاد شوهر اولا مضر و زیان آور باشد و به زندگی خانوادگی خلل وارد کند ثانیا در صورتی که مواد مخدر مصرفی صنعتی قرص و یا مواد مخدر گیاهی باشد و به هیچ وجه درمانی نباشد و پزشک معالج تشخیص دهد که ترک اعتیاد امکان پذیر نیست، زن می تواند طلاق به دلیل عسر و حرج را مطرح نماید. جهت اطلاعات بیشتر به مقاله طلاق به دلیل اعتیاد مرد مراجعه نمایید.
3- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر؛ وجود زوج در زندان بدون صدور حکم به مدت بیشتر از 5 سال را هم میتوان از موارد عسر و حرج تلقی نمود و به زوج اجازه طلاق به دلیل عسر و حرج داده است.
4- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که صرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد. بند مذکور در واقع ضمانت اجرای ماده 1103 قانون مدنی است که بیان می دارد زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند. معاشرت شایع ترین سبب عسر و حرج است و هر گاه سوء معاشرت مردی چنان باشد که زندگی را برای زن غیر قابل تحمل سازد زن میتواند طلاق به دلیل عسر و حرج را مطرح نماید.
آنچه موجب ایجاد عسر و حرج برای زوجه میگردد در استمرار سوء معاشرت است و سببی که زندگی زناشویی را سخت و دشوار ساخته و موجب مشقت برای زوجه گردیده، بایستی هنگام طرح دعوی طلاق و صدور حکم موجود باشد.
5- ابتلای زوج به بیماری صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نمایید. اظهار نظر در خصوص صعب العلاج بودن بیماری و شدت تاثیر آن بر زندگی زناشویی بر عهده قاضی است؛ برای مثال دیوان عالی کشور در رای خود قطع نخاع زوج را موجب عسر و حرج زوجه تلقی نموده و حکم طلاق زوجه را ابراز نموده است.
نکته : قانون گذار به منظور آزادی عمل دادگاه علاوه بر مصادیق مذکور در تبصره ماده 1130 قانون مدنی در پایان تبصره تصریح نموده است که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود حکم طلاق به دلیل عسر و حرج را صادر می نماید.
بیشتر بخوانید: قانون جدید طلاق توافقی
بررسی عسر و حرج بر اساس ماده ۱۱۲۹قانون مدنی
استنکاف از پرداخت نفقه : اگر مردی طبق ماده 1129 قانون مدنی مرتکب ترک نفقه گردد، زن به استناد این ماده میتواند از دادگاه تقاضای طلاق به دلیل عسر و حرج مطرح نماید. عدم پرداخت نفقه یکی از مصادیق عسر و حرج به حساب می آید و بر اساس آن زوجه می تواند تقاضای طلاق نماید. حکم الزام طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه از طرف دادگاه صادر میشود که مرد از پرداخت نفقه خودداری و الزام وی به پرداخت هم میسر واقع نشود.
اثبات عسر و حرج
اثبات مصادیق عسر و حرج و احراز آن با دادگاه است. برای مثال در خصوص اثبات عسر و حرج به واسطه سوء رفتار زوج سوابق شکایت کیفری از زوج توسط زوجه یا آراء صادره در این خصوص احراز عسر و حرج را توسط دادگاه سهل تر خواهد کرد.
یا عسر و حرج به دلیل عدم پرداخت نفقه با ادله متعدد ( حکم قطعی و صدور اجرائیه مبنی بر الزام به تاییدیه نفقه و هم چنین حکم قطعی کیفری مبنی بر ترک انفاق توسط زوج ) راه را برای اثبات عسر و حرج زوج هموارتر میکند؛ زیرا زوجه به عنوان مدعی باید عسر و حرج خود را در دادگاه ثابت نماید.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
