کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی، در فضای اینترنت نیز به طبع افرادی هستند تا از آگاهی و دانش کم افراد در خصوص امنیت در اینترنت سو ء استفاده کنند، این روز ها به گوش همه‌ی ما خبر های مختلفی از کلاهبرداری در فضای اینترنت که اکثرا با خلاقیت بالایی هم انجام میشوند به گوشمان میرسد و حتی احتمال اینکه خودمان نیز مورد هدف کلاهبرداران قرار گرفته باشیم بسیار زیاد است.
کلاهبرداران اکثرا نقطه ضعف افراد را مورد هدف قرار میدهند تا راحت‌تر به خواسته خود برسند، برخی با وعده هایی مثل برنده شدن در یک جابزه، فرستادن اس‌ام‌اس در مورد ابلاغیه های حقوقی و جعلی ثنا و یا حتی با آگهی کردن یک محصول زیر قیمت در سایت هایی مثل دیوار و شیپور افراد را فریب داده و با گرفتن پول و یا با استفاده از تکنیک های فیشینگ حساب کاربر را تخلیه میکنند.
همچنین ممکن است سارقان فقط به اموالتان بسنده نکنند و با نقض حریم خصوصی شما،فیلم و عکس های خصوصی و شخصی شمارا به دست آوند تا در ازای منتشر نکردن آنها و با تهدید از شما اخاذی کنند.
در ادامه میخواهیم راجع به مجازات، روش های شکایت و پیشگیری و راه حل های امنیتی صحبت کنیم، این مقاله توسط وکیل کیفری برای شما نوشته شده است در ادامه همراه ما باشید.
جرم کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
در جوامع امروزی و با پیشرفت تکنولوژی، رایانه و سیستم های رایانه ای نقش بسزایی در تمام بخش های زندگی ایفا می کنند. همیشه در تمام جوامع و اقشار اجتماع همانطور که پیشرفت و تکنولوژی باعث سهولت در کارها می شود به تبع آن مشکلات و جرایمی از قبیل کلاهبرداری را به دنبال دارد. لذا، با وسعت علم و آگاهی بشر، گسترش جرائم رایانه ای روز به روز بیشتر و وسیع تر می شود.
همین موضوع باعث این شده است تا مراجع قضایی و قانونگذار برای جلوگیری و پیشگیری از مشکلات غیر قانونی که جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد تدابیر امنیتی و قانونی را اتخاذ نمایند. شایان ذکر است که جرم کلاهبرداری اینترنتی شامل جرایم مالی شده و بعد مالی و اقتصادی افراد را تحت تاثیر قرار دهد.
چه مواردی جرم محسوب میشوند؟
رفتارهایی از قبیل ورود، محو،ایجاد، مختل کردن، متوقف کردن که در بروز تمامی این رفتارها عمل غیر مجاز شکل گرفته و جرم رایانه ای صورت میگیرد. در تمام جرایم صورت گرفته عناصر تشکیل دهنده جرم برای تحقق باید کنار هم قرار بگیرند تا جرم مزبور صورت بگیرد.
عناصر تشکیل دهنده جرم کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
عنصر قانونی کلاهبرداری اینترنتی : کلاهبرداری اینترنتی با ترویج و گسترش شبکه های اینترنتی روزه به روز پیشرفت می کند به همین جهت قانونگذار این جرم را بررسی و جرم انگاری نموده است.
حسب ماده 13 قانون جرایم رایانه ای هر شخصی به طور غیر مجاز از شبکه ها و سامانه های اینترنتی یا مخابراتی با ارتکاب عمل هایی مانند وارد کردن، تغییر، محو کردن، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه مشخص یا مال یا امتیازی را برای خود یا شخص دیگری تحصیل کند مرتکب جرم شده که علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می گردد.
عنصر مادی جرم کلاهبرداری اینترنتی
عنصری مادی جرم کلاهبرداری اینترنتی به مجموعه افعالی نیازدارد و عمل جرم باید با این افعال شکل بگیرد تا کلاهبرداران اینترنتی بدینوسیله مبلغ یا مال و یا امتیازی را به نفع خود یا دیگری کسب کنند. بدین لحاظ قانونگذار این افعال را شناسایی کرده و افرادی را که مرتکب این اعمال مادی شده اند را در صورت واجد شرایط بودن جرم ، کلاهبرداری و جرم محسوب می کند.
عنصر معنوی جرم کلاهبرداری اینترنتی
این عنصر به معنای وجود قصد و نیت مجرمانه برای ارتکاب جرم است. لذا، در کلاهبرداری اینترنتی نیز کلاهبردار باید قصد سوء نیت عمل مجرمانه را دارا باشد و با علم و آگاهی به این امر که عمل وی عملی مجرمانه است و با قصد فریب و اخذ مال و صدمه مالی این جرم را مرتکب شود.
مجازات کلاهبرداری اینترتی چیست؟
ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸ در مورد مجازات جرم کلاهبرداری اینترنتی این چنین نوشته است:
“هر کس به نحو غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه مال یا وجه یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری کسب کند؛ علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد .
- حبس از یک سال تا 5سال
- رد مال کلاهبرداری شده به صاحب مال
- جزای نقدی معادل جزای نقدی از 2 میلیون تومان تا 10 میلیون تومان.
تفاوت کلاهبرداری اینترنتی با کلاهبرداری سنتی
تفاوت اصلی و قالب بین این دو کلاهبرداری در محیط و وسایل ارتکاب جرم این جرایم است. به عبارتی روشن تر در کلاهبردازی سنتی فرد با توسل به وسایل متقلبانه مال باخته را فریب داده و مال او را می برد. در کلاهبرداری سنتی مال باخته از متقلبانه بودن وسایل متقلبانه آگاهی ندارد و مال را با فریب اختیار کلاهبردار قرار می دهد.
اما در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار از طریق تغییر یا محو کردن یا وارد کردن یا مختل کردن سامانه مال یا وجهی را تصاحب می کند. بنابراین در این جرم خود شخص به صورت مستقیم در کار مداخله ندارد.
بلکه با استفاده متقلبانه از رایانه کلاهبرداری را انجام می دهد. به عبارتی روشن تر در کلاهبرداری اینترنتی هیچ ارتباط مستقیم میان فرد کلاهبردار و فرد بزه دیه وجود ندارد. به عبارتی روشن تر تفاوت کلاهبرداری سنتی و کلاهبرداری اینترنتی در عنصر مادی هردو جرم می‌باشد و از نظر قانون هیچ تفاوتی با هم ندارند.
مصادیق جرم کلاهبرداری اینترنتی
مصادیق جرم کلاهبرداری اینترنتی در ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 و ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 اشاره شده است که مصادیق آن به شرح ذیل می باشند:
ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 برابر با ماده 741 قانون تعزیرات : “هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 :
«هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود .»
نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
شکایت از کلاهبرداران اینترنتی هم مانند دیگر شکایات می باشد که باید در مراجع قضایی به آن رسیدگی گردد که مرجع قضایی رسیدگی به جرایم رایانه ای، دادسرای جرایم رایانه ای می باشد. وظیفه رسیدگی به جرایم کلاهیرداری اینترنتی با دادسرای جرایم رایانه ای می باشد ولی تحقیق در مورد جرم با پلیس فتا می باشد.
گاها ممکن است که شخص قربانی شده که از او کلاهبرداری کرده اند را نشناسند و هیچ نام و نشانی از وی نداشته باشند و گاها هم شخص مورد نظررا می شناسند که در هر دو حالت هم امکان شکایت از کلاهبرداران اینترنتی امکان پذیر بوده و مراجع قضایی به آن رسیدگی خواهند کرد.
مرجع رسیدگی به شکایت از کلاهبرداران اینترنتی
مرجع رسیدگی به این جرم، دادسرای جرایم رایانه ای می باشد. در دادسرای مورد نظر بعد از شکایت برای قربانیان کلاهبرداری پرونده تشکیل می دهند و بر حسب روال قانونی رسیدگی به دعاوی به جرم کلاهبرداری رسیدگی می گردد.
نکته : مطابق رای وحدت رویه شماره ۷۲۹ مورخ ۱/۱۲/۱۳۹۱ هرگاه تهیه مقدمات و نتیجه حاصل از آن ، در حوزه های قضایی مختلف صورت گرفته باشد دادگاهی که بانک افتتاح کننده حساب زیان دیده از بزه که پول به طور متقلبانه از آن برداشت شده در حوزه آن قرار دارد صالح به رسیدگی است .
دادسرای جرایم رایانه ای به دلیل اهمیت بالا و حساسیت موضوع کلاهبرداری انجام شده را به پلیس فتا جهت بررسی دقیق تر ارجاع می دهند. البته برای سهولت کار و رسیدگی هرچه سریع تر روند پرونده در صورتی که مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفتید می توانید با مراجعه به سایت اینترنتی پلیس فتا برای تبادل اطلاعات مراجعه کرده و روی گزینه ارتباط مردمی کلیک کنید که بعد از اتمام این مرحله پلیس فتا در اولین فرصت با شما تماس گرفته و موضوع ثبت شده توسط شما را پیگیری می کنند.
نتیجه گیری
ما در این مقاله راجع به کلاهبرداری اینترنتی، جرم و مجازات کلاهبرداری اینترنتی و مواردی مثل نحوه شکایت، معرفی مرجع رسیدگی به پرونده ها و شکایات از این چنین جرایم صحبت کردیم، همیشه پیشگیری باعث جلوگیری از مشکلات احتمالی، هدر نرفتن زمان، انرژی و پول ما میشود.
متاسفانه در شرایط کنونی به دلایل مختلفی که بر همه‌ی ما واضح است این چنین اقدامات بسیار زیاد شده است و سودجویان به دنبال استفاده از طمع، عدم آگاهی و اعتماد مخاطبان هستند. بنا براین پیشنهاد میکنیم اطلاعات خود را راجع به کلاهبرداری ها اینترنتی بالا ببرید، از ابزار های امنیتی معتبر بر روی سیستم های کامپیوتری و موبایل خود در صورت نیاز حتما استفاده کنید.
هیچ وقت در برابر پیام های تبریک برنده شدن شما در جشنواره و مسابقات مختلف وسوسه نشید (شرکت برگزار کننده اون مسابقه در صورت واقعی بودن آن حتما با شما تماس خواهد گرفت برای اطلاع رسانی) و همچنین گول آگهی های خوش قیمت در سایت و اپلیکیشن های مختلف را نخورید و به توصیه های اون وبسایت و اپلیکیشن گوش بدید.
به هیچ عنوان بر روی لینک های نامشخص، کوتاه شده و هر لینکی که از منبع نا مشخصی ارسال شده است کلیک نکنید تا شانس دسترسی به سارقان اطلاعات ندید. حتما از نرم افزار های رمز ساز برای مبادلات مالی و جتی ورود به شبکه های اجتماعی استفاده کنید تا کمترین شانس را به سودجویان برای نفوذ به اطلاعات شما داده باشید.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
