موارد تعیین امین
- برای اداره سهم الارثی که ممکن است از ترکه متوفی به جنین تعلق گیرد در صورتی که ولی یا وصی نداشته باشد: (ماده 103 قانون امور حبسی) برای اداره سهم الارث جنین، خواه تر که تقسیم شود و خواه به حال اشاعه باقی بماند، کسی باید به عنوان نماینده جنین باشد تا سهم الارث او را اداره کند.
- تعیین امین در مورد خیانت متولی : طبق ماده 79 قانون مدنی اگر خیانت متولی وقف ظاهر گردد، دادگاه ضم امین می کند.
- امین برای اموال مورد مصارف عمومی : در صورتی که اموال وقف نباشد و مصارف عمومی اختصاص داده شده و مدیری نداشته باشد به دستور شق 2 ماده 103 قانون امور حسبی امین برای اداره آن تعیین می شود. در مورد تعیین امین، دادستان یا هر ذی نفعی می تواند از دادگاه درخواست تعیین امین نماید.
- امین برای اداره اموال کسی که عاجز از اداره اموال کسی که عاجز از اداره اموال خودش می باشد : با توجه به ماده 104 قانون امور حسبی که مقرر داشته کسی که در اثر کبر سن یا بیماری و امثال آن از اداره تمام ویا بعض اموال خود عاجز شده باشد می تواند از دادگاه بخواهد که برای اداره اموال او امین معین شود.
وظیفه دادستان در مورد امین
به دستور ماده 113 قانون امور حسبی « حفظ و نظارت اموال در مواردی که محتاج به تعیین امین است، از جمله نصب امین غایب مادام که امین معین نشده، به عهده دادستانی است که اموال در حوزه او یافت می شود». ماده 115 قانون امور حسبی « وظایف و اختیاراتی که به موجب قانون ونظامات مربوطه در مورد دخالت دادستانها در امور محتاج به تعیین امین مقرر است در خارج ایران به عهده مامورین کنسولی خواهد بود».
دادگاه صالح در تعیین امین
در تمامی مواردی که قانون تعیین امین را لازم می داند دادستان عمومی و انقلاب و هر ذی نفعی میتواند از دادگاه عمومی شهرستانی که اموال در حوزه آن است درخواست تعیین امین نماید. دادگاه پس از رسیدگی و احراز آنکه جنینی ولی یا وصی ندارد، کسی را که مورد اطمینان است به سمت امین معین می نماید تا دارایی او را اداره کند.
ضم امین به ولی قهری
هر چند ولی قهری قانونا بر صغار خود ولایت دارد لیکن چنانچه به استناد قسمت دوم ماده 1184 قانون مدنی ، ولی قهری طفل به واسطه کهولت یا بیماری و امثال آن توانایی اداره اموال مولی علیه را نداشته باشد و فرد مطمئنی را جهت اداره امور واموال مولی علیه تعیین ننماید ،هریک از اقربای طفل صغیر می تواند از دادگاه خانواده تقاضای ضم امین نماید ویا مراتب را به دادستان اعلام واز آن طریق ضم امین را تقاضای کند.
موارد تعیین امین موقت و مسئولیت امین در قانون مدنی
در سه مورد امین موقت تعیین می شود :
الف- چون ممکن است جریان رسیدگی به حجر کسی که درخواست حجر او از دادگاه شده، تا قطعیت حکم و تعیین قیم و اقدام قیم به اداره اموال او به طول انجامد و محجور در دارایی خود تصرفاتی نماید و یا دیگران از ضعف او سواستفاده نمایند و اموالش حیف و میل و در اثر عدم مواظبت ضایع گردد.
به دستور ماده 64 قانون امور حسبی دادگاه می تواند شخصی را که درخواست حجر او شده قبل از صدور حکم حجر و یا بعد از صدور حکم حجر و یا بعد از صدور حکم و قبل از قطعی شدن آن ، از بعض یا تمام تصرفات در اموال خود موقتا در همان پرونده حجر با عنوان ( قرار ممنوعیت محجور از تصرفات در اموالش ) ممنوع نماید.
در این صورت برای حفظ اموال و تصرفات ضروری در اموالش ( امین موقت) تعیین می شود. تعیین امین موقت در مورد بالا منوط به درخواست دادستان یا اقربا نیست و مستقیما دادگاه خانواده ای که پرونده حجر تحت رسیدگی او می باشد، اقدام می نماید.
اختیارات امین موقت در این رابطه فقط حفظ دارایی و تصرفاتی است که نگاهداری آن ضرورت دارد.تصرفات مزبور اعم است از تادیه هزینه لازم خود محجور و هزینه نگهداری اموال او از هر قبیل که باشد.
چنانچه رای بر رد درخواست حجر کسی که درخواست صدور حکم حجر وی گردیده صادر شود، دادگاه می تواند ازدستور ممنوعیت تصرفات در اموال رفع اثر کند؛ اگرچه از رد درخواست حجر تجدیدنظر خواهی شده باشد (ماده 64 قانون امور حسبی).
ب- هر گاه ولی قهری منحصر، به واسطه غیبت یا حبس به هر علتی که نتواند به امور مولی علیه رسیدگی کند و کسی را هم از طرف خود معین نکرده باشد، به پیشنهاد دادستان، دادگاه عمومی یک نفر ( امین موقت) برای تصدی و اداره اموال مولی علیه وسایر امور راجعه به او معین خواهد کرد.
امین موقت دارای همان وظایف و اختیارات ولی می باشد. در مورد این امین موقت دریافت مزایای تامین اجتماعی جهت صغیر امکان پذیر است ؛ زیرا هر اختیاری برای ولی صغیر قانونا موجود است ، برای امین موقت نیز وجود دارد. (ماده 1187قانون مدنی).
ج- در خارج ایران ، مامورین کنسولی ایران حق دارند برای اداره اموال ایرانیان که محتاج به تعیین امین و واقع در حوزه ماموریت آنها است ، موقتا نصب امین نمایند.(ماده 114 قانون امور حسبی).
موارد عزل امین
به دستور ماده 121 قانون امور حسبی (مقررات راجع به عزل قیم نسبت به امین هم جاری است ). مطابق ماده 47 قانون امور حسبی : ( در مورد دعوی خیانت یا عدم لیاقت وسایر موجبات عزل وصی یا قیم یا امین ، ترتیب رسیدگی مطابق این قانون است و حکمی که در این خصوص صادر می شود ، مطابق آیین دادرسی مدنی قابل پژوهش و فرجام است.
مواد قانونی در خصوص تعیین امین
ماده ١١١ قانون امور حسبی « دادگاه میتواند علاوه بر امین یک یا چند نفر را به عنوان ناظر معین نماید».
ماده ١١٢ قانون امور حسبی « در صورت تعدد امین و ناظر دادگاه باید حدود اختیارات آنها را معین نماید و نیز میتواند وظایف امناء متعدد را تفکیک کند».
ماده ١١٣ قانون امور حسبی « حفظ و نظارت اموال در مواردی که محتاج به تعیین امین است مادام که امین معین نشده به عهده دادستانی است که اموال در حوزه او یافت می‌شود».
ماده ١١۴ قانون امور حسبی « در خارج ایران مامورین کنسولی ایران حق دارند برای اداره اموال ایرانیان که محتاج به تعیین امین و واقع در حوزه ماموریت آنها است موقتاً نصب امین نمایند و باید تا ده روز پس از نصب امین مدارک عمل خود را به وسیله وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری بفرستند نصب امین نامبرده وقتی قطعی میگردد که دادگاه شهرستان تهران تصمیم مامور کنسولی را تنفیذ کند».
ماده ١١۵ قانون امور حسبی « وظایف و اختیاراتی که به موجب قانون و نظامات مربوطه در مورد دخالت دادستان ها در امور محتاج به تعیین امین مقرر است در خارج ایران به عهده مامورین کنسولی خواهد بود».
ماده ١٠٧ قانون امور حسبی «در مورد جنین دادستان و اقربای جنین و در مورد مصارف عمومی دادستان و هر ذی‌نفعی میتواند از دادگاه درخواست تعیین امین نماید».
ماده ١٠٩ قانون امور حسبی « مادر جنین در صورت داشتن صلاحیت بر دیگران مقدم است و در صورت عدم صلاحیت یا عدم قبول او اقربای نسبی و سببی جنین بر دیگران مقدم خواهند بود».
ماده ١٢٠ قانون امور حسبی «سمت امینی که برای جنین معین شده است پس از تولد طفل زائل می‌شود و در غیر این مورد نیز پس از زوال سببی که موجب تعیین امین شده است سمت امین زائل خواهد شد».
ماده ١٣٠ قانون امور حسبی « دادستان و اشخاص ذینفع از قبیل وراث و بستانکار حق دارند از دادگاه درخواست تعیین امین برای اداره اموال غائب بنمایند».
ماده ١٣١ قانون امور حسبی «پس از وصول درخواست تعیین امین دادگاه در خصوص غیبت و اینکه غائب کسی را برای اداره اموال خود معین کرده است یا نه تحقیق نموده و پس از احراز غیبت و وجود شرایط ماده ۱۰۱۲ قانون مدنی تعیین امین می‌نماید».
ماده ١٣٢ قانون امور حسبی «کسی که در زمان غیبت غائب عملاً متصدی امور او باشد در موقع تعیین امین برای غائب آن شخص بر دیگران مقدم خواهد بود».
ماده ١٠١۴ قانون مدنی «اگر یکی از وراث غایب تضمینات کافیه بدهد محکمه نمیتواند امین دیگری معین نماید و وارث مزبور به این سمت معین خواهد شد».
ماده ١٠١۵ قانون مدنی « وظائف و مسئولیت های امینی که به موجب مواد قبل معین میگردد همان است که برای قیم مقرر است».
مولف : آقای عبدالرحیم سمسارزاده کتاب امور سرپرستی و محجورین
جهت مشاوره با وکلا و کارشناسان ما با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید . فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
