ولایت قهری
مقاله تنظیم شده توسط وکیل خانواده در خصوص ولایت قهری، انواع آن و و حدود اختیارات ولی قهری برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است. معنای لغوی ولایت به معنی تسلط داشتن بر اشخاص و حکومت کردن است. ولایت قهری در اصطلاح به معنی سلطه ای که به حکم قانون پدر یا جد پدری بر فرزند محجور خود دارد.
مطابق ماده 1194 قانون مدنی ولایت قدرت و اختیاری است که به حکم قانون به پدر یا جد پدری داده می شود و ولایت قابل واگذاری و اسقاط نیست. در واقع ولایت قهری حق و تکلیفی است که قانون گذار برای اداره اموال و حقوق مالی و نیز مراقبت و مواظبت اشخاص محجور به پدر و جد پدری اعطا گردیده است.
انواع ولایت قهری
1 – ولایت عام : ولی عام کسی است که کسی است که مرجع صلاحیتدار یعنی دادگاه او را به این سمت برگزیده است و امور مربوط به عموم افراد را در حدود قانون انجام می دهد مانند دادستان در خصوص تعیین امین برای اداره امور غایب و جنین و تعیین قیم برای حفظ اموال مجانین بر عهده دادستان می باشد.
2 – ولایت خاص : ولایت در قانون فقط اختصاص به پدر و جد پدری است ولی تا زمانی که طفل که به سن قانونی یعنی 18 سالگی نرسیده است تحت ولایت پدر و جد پدری قرار دارد. ولایت قهری پدر و جد پدری در عرض هم هستند به همین دلیل هیچ یک بر دیگری تقدم و ترجیح ندارند.
اشخاص تحت ولایت قهری
- صغیر : فرزندانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند.
- غیر رشید : فرزندانی که به سن بلوغ رسیده اند ولی هنوز به سن رشد نرسیده اند و یا رشید نشده اند، یعنی علیرغم آنکه به سن قانونی رسیده اند توانایی و تشخیص و تمییز خوب و بد مسایل مالی را ندارند در قانون ایران سن رشد 18 سالگی می باشد.
- اشخاص دیوانه یا مجنون : اشخاص دیوانه یا مجنون دارای عقل نیستند و به دلیل اختلالات عقلی قادر به مدیریت امور مالی و غیر مالی خود نیستند.
ولایت وصی
چنانچه پدر یا جد پدری فوت نمایند هرکدام از آنها که زنده باشند می توانند برای فرزندان تحت ولایت خود، وصی تعیین کنند تا بعد از فوت آنها، وصی نگهداری و تربیت و مواظبت از اموال فرزندان محجور را بر عهده بگیرد.
قلمرو اختیارات ولی قهری
اختیارات و اقدامات ولی قهری عمدتا ناظر به اموال و امور مالی محجور می باشد، البته اعمال حقوقی که لزوما جنبه مالی ندارد نیز توسط ولی انجام می گیرد. چرا که بعضا صغیر باید اقدامی انجام دهد که به دلیل صغر سن نمی تواند آن را انجام دهد و یا مجنون به دلیل اختلالات عقلی در امور غیر مالی خود نمی تواند تصمیمی اتخاذ کند. ولی غیر رشید برخلاف صغیر و مجنون می تواند در امور غیر مالی خود مانند خروج از قیمومیت شکایت کند، زیرا اشخاص غیر رشید فقط در امور مالی خود اهلیت ندارد.
موارد سقوط ولایت قهری
- هر گاه ولی قهری طفل محجور شود مانند اینکه مجنون یا سفیه شود ولی قهری صلاحیت اداره امور خود را ندارد لذا، به طریق اولی شایستگی ولایت بر فرزندان خود را ندارند بنابراین نمیتواند مصلحت طفل خود را رعایت نماید.
- عدم امانت ولی قهری در امور مالی محجور، هر گاه دادستان به وسیله اماراتی مطلع شود ولی قهری در امور محجور کوتاهی می نماید می تواند از دادگاه تقاضای رسیدگی کرده و در صورتی که عدم امانت او محرز شود ضم امین می کند.
- هر گاه ولی قهری لیاقت اداره کردن اموال محجور را نداشته باشد در نتیجه آن دارایی محجور در معرض تلف قرار گیرد یا مشرف به خراب گردد.
- خیانت ولی قهری نسبت به اموال محجور و یا حیف و میل کردن اموال محجور.
- هر گاه ولی قهری در اثر کهولت سن یا بیماری نتواند اموال محجور را اداره نماید در این صورت ضم امین صورت می گیرد.
- هر گاه ولی قهری به واسطه غیبت یا حبس یا به هر علتی از قبیل اغما و بیهوشی نتواند به امور مولی علیه رسیدگی کند و کسی را هم از طرف خود تعیین نکرده باشد، در اینصورت دادگاه یک نفر امین را برای اداره اموال تعیین می کند و رسیدگی به این امور هم شامل امور مالی است و هم غیر مالی.
بیشتر بخوانید: مشاوره حقوقی خانواده کیست ؟
پایان ولایت
طبق ماده 1193 قانون مدنی به محض اینکه محجور کبیر و رشید شود از تحت ولایت خارج می شود و خودش می تواند در خصوص امور مالی و غیر مالی خود تصمیم بگیرد. ولی اگر بعد از سن رشد مجددا سفیه یا مجنون گردد قیمی برای او تعیین می شود.
نصب وصی از طرف پدر و جد پدری
اختیارات وصی همان اختیارات ولی قهری است. زیرا فلسفه تعیین وصی انجام وظایف ولی در موارد مصرح است و اختیارات وصی با توجه به مقررات مواد 56 و 73 قانون امور حسبی و نص صریح ماده 1194 قانون مدنی مانند پدر و جد چدری است.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
