حق حبس زن چیست؟
شرایط اعمال و سقوط حق حبس زن، حق حبس زن در اصطلاح حقوقی به معنای خودداری زوجه از انجام وظایف زناشویی خود تا زوج به اجرای تعهد مبنی بر پرداخت مهریه اقدام نماید. بنابراین، حق حبس زن اختیاری است که برای زن در نظر گرفته شده است تا بر اساس آن اجرای تعهد خود را موکول به اجرای تعهد زوج کند.
زن به موجب حق حبس حق دارد از عمل به وظایف زناشویی خودداری نماید، بدون آنکه عمل او نشوز محسوب شود. زن به محض عقد نکاح مالک مهریه می شود و حق دارد که پس از عقد، مهر تعیین شده را در صورتی که حال باشد مطالبه نماید. زن می تواند تا دستیابی به مهریه خویش از تمکین خودداری کند تا مهریه را دریافت کند و عدم تمکین زن مسقط حق نفقه زن نمی باشد.
شرایط اعمال حق حبس زن در دوران عقد
شرایط استفاده زن از حق حبس به شرح ذیل است :
- مهریه حال باشد ؛ یعنی مهلتی برای پرداخت آن مقرر نشده باشد و ماده (1108 ) قانون مدنی به این امر تصریح دارد و هر گاه مهریه مقرر در سند ازدواج موجل یا عندالاستطاعه باشد؛ زن حق ندارد به استناد حق حبس از انجام وظایف زناشویی امتناع نماید.چنانچه مقداری از مهر حال و مقداری از آن موجل باشد زن می تواند تا وقتی که آن قسمت از مهر را که حال است نگرفته از تمکین امتناع نماید و اگر مرد آن مقدار از مهر را که عند المطالبه و حال است پرداخت کند؛ دیگر زن حق امتناع ندارد.
- زوجه قبل از دریافت مهریه اقدام به تمکین نکرده باشد. طبق رای وحدت رویه 718 مورخه 1390/02/13 چنان چه زن از شوهر خود تمکین عام نماید حتی اگر رابطه جنسی با ایشان نداشته باشد هرگز نمی تواند از حق حبس زوجه استفاده نماید. مقصود ماده 1085 قانون مدنی هم شامل تمکین عام و هم شامل تمکین خاص است.
موارد سقوط حق حبس زن
موارد سقوط حق حبس زن در نکاح به شرح ذیل است :
- در صورت پرداخت مهریه توسط زوج : در صورتی که زوج مهریه را به زوجه بدهد؛ دیگر حق حبسی برای زن باقی نمی ماند.
- تمکین خاص زوجه : مطابق ماده 1086 قانون مدنی اگر زن قبل از اخذ مهریه خود به ایفای وظایف زناشویی که در مقابل شوهر دارد اقدام نماید؛ دیگر نمی تواند از حق حبس خود استفاده نماید، بنابراین تمکین زن موجب اسقاط حق حبس زن می شود.
- تمکین عام زوجه : در حال حاضر در رویه با توجه رای وحدت رویه ۷۱۸ مورخ ۱۳/۲/۱۳۹۰ هیات عمومی دیوان عالی کشور اگر زن بدون داشتن رابطه جنسی (نزدیکی) از شوهر تمکین عام کرده باشد، فرض کنید در منزل او شروع به زندگی کرده باشد، دیگر امکان استناد به حق حبس ندارد.
حق حبس و تمکین
در صورتی که زوجه قبلا از شوهر تمکین نکرده باشد می تواند در پاسخ به دادخواست الزام به تمکین به حق حبس خود استناد کند و از تمکین خودداری نماید و تمکین را منوط به پرداخت کامل مهریه نماید.
آیا نفقه زن در دوران حق حبس قابل دریافت است؟
در صورتی که زن با استفاده از حق حبس خود تمکین نکند عدم تمکین زن، موجب سقوط نفقه وی نخواهد شد و زن مستحق دریافت نفقه می باشد.
آثار استفاده از حق حبس
- زن می تواند تا زمانیکه مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایف زناشویی اش خودداری کند و استناد به حق حبس یکی از موارد مجاز عدم تمکین ، استفاده از حق حبس دختر باکره است.
- زن در صورت استفاده از حق حبس باز هم از حق نفقه برخوردار است و می تواند دادخواست حقوقی مطالبه نفقه به دادگاه بدهد.
- در صورت تقسیط پرداخت مهریه حق حبس زوجه تا پایان دریافت تمامی اقساط به قوت خود باقی می ماند.
مستندات قانونی حق حبس زن
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی : زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کندمشروط بر اینکه مهر او حال باشدو این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی : اگر زن قبل از اخذ مهربه اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمی تواند از حکم ماده قبل استفاده کند معذلک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهدشد.
رأی وحدت رویه مرتبط با حق حبس زن ( رأی شماره 708 مورخ 22 / 05 / 1387 )
مطابق ماده 1085 قانون مدنی زوجه می تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهرش دارد امتناع نماید، مشروط بر اینکه مهریه او حال و عندالمطالبه باشد.
با توجه به حکم قانونی ماده مذکور که مطلق مهر مورد نظر بوده و با عنایت به میزان مهر که با توافق طرفین تعیین گردیده، صدور حکم تقسیط که صرفا ناشی ازعسر و حرج در پرداخت یکجای مهر بوده مسقط حق حبس زن نیست و حق او را مخدوش و حاکمیت اراده وی را متزلزل نمی سازد، مگر به رضایت زوجه،
زیرا اولا حق حبس و حرج دو مقوله ی جداگانه است که یکی در دیگری موثر نمی باشد. ثانیا موضوع مهر به ماده مزبور دلالت صریح به دریافت کل مهر داشته و دریافت قسط یا اقساطی از آن دلیل بر وصول مهریه به معنای آنچه که مورد نظر زوجه در هنگام عقد ازدواج بوده، نیست.
این رأی بر طبق ماده 270 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی در موارد مشابه برای دادگاهها و شعب دیوان عالی کشور لازم الاتباع می باشد.
سوالات متدوال
1- شرایط استفاده از حق حبس زن چیست؟
2- آیا تمکین عام باعث از بین رفتن حق حبس زوجه می شود؟
3- آیا زنی که از حق حبس استفاده می کند، ناشزه است؟
خیر ، زنی که به استناد حق حبس خود از شوهرش تمکین نمی کند ناشزه محسوب نمی شود و مستحق دریافت نفقه است. مستند قانونی آن ماده 1085 قانون مدنی می باشد.
4- زن چه زمانی میتواند از حق حبس استفاده کند؟
زوجه باکره تا زمانی که مهریه خویش را از شوهر دریافت نکرده باشد، میتواند از حق حبس خود در عقد ازدواج استفاده کند، منوط بر اینکه مهریه وی عندالمطالبه باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
