جرم نشر اکاذیب

جرم نشر اکاذیب چیست؟

نوشته پیش رو توسط وکیل کیفری در خصوص جرم نشر اکاذیب و مجازات نشر اکاذیب و طریقه اثبات و شرایط تحقق جرم نشر اکاذیب برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است.

جرم نشر اکاذیب به معنای انتشار و اشاعه اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی  است. به موجب ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی «هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی اظهار کند

یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا خیر، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.»

نشر اکاذیب مرکب از کلمه نشر به معنی پراکندن، پخش کردن می باشد. اکاذیب نیز به معنی سخنان واهی و دروغ است. نشر اکاذیب جرمی است که در آن فرد با پراکندن و پخش اخباری خلاف حقیقت به طور عمد به دنبال ایجاد ضرر و زیان و خسارت اشخاص یا تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی بوده فارغ از اینکه ضرر وارد شود یا خیر.

بنابراین هر کس به قصد ضرر زدن به دیگران یا تشویش اذهان عمومی اقدام به نشر اکاذیب کند، مجرم محسوب می‌شود. در اظهار جرم نشر اکاذیب اعمال معینی به شخص یا اشخاص نسبت داده نمی‌شود، بلکه اخبار یا مطالب بی‌ اساس به‌ طور کلی اظهار می‌شود.

1 – تاکید قانونگذار بر مکتوب بودن اظهارات

مطابق ماده 698 نشر اکاذیب باید از طریق اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا یا نامه یا مراسلات یا شکواییات و به طور کلی، به صورت مکتوب باشد. البته صرف کذب بودن اظهار حتی اگر به قصد اضرار باشد، کافی نیست بلکه اکاذیب اظهار شده باید قابلیت اضرار یا تشویش اذهان را داشته باشد.

اثبات کذب بودن اظهارات بر عهده مدعی است و چنانچه مرتکب در مقام دفاع بتواند صحت اظهارات را ثابت كند، تبرئه خواهد شد. بنابراین اگر قرار باشد این جرم از طریق اظهار اکاذیب محقق شود، باید کتبی بوده و وسیله تحقق آن نیز باید حتما از مکتوبات باشد.

2 – انتساب اعمال غیرواقعی به شخص حقیقی یا حقوقی

اگر فردی اعمالی را بر خلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی نسبت دهد، اعم از اینكه از طریق مزبور به نحوی از انحا، ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا خیر، عنوان نشر اکاذیب را دارد و علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امكان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا 74 ضربه محكوم شود.

در حقیقت جرم نشر اکاذیب، به دو روش محقق می‌شود، اظهار اکاذیب به صورت مکتوب و نیز انتساب عمل خلاف حقیقت به صورت مستقیم و غیرمستقیم به هر شخص حقیقی و حقوقی.

3 – اظهار یک کذب نیز کافی است

با وجود استفاده قانونگذار از واژه اکاذیب به صورت جمع، اظهار یک کذب نیز کافی به مقصود است و اگر کسی یک فقره امر کذب و خلاف واقع را به غیر نسبت دهد، عمل او مشمول ماده698 خواهد بود. و برای تحقق جرم نشر اکاذیب نیازی نیست که فرد چند موضوع کذب را به دیگری نسبت دهد بلکه حتی با انتساب یک کذب هم، جرم نشر اکاذیب محقق خواهد گردید.

در جرم نشر اکاذیب، اثبات کذب بودن اظهارات بر عهده مدعی است و چنانچه مرتکب در مقام دفاع بتواند صحت اظهارات را ثابت کند، تبرئه خواهد شد.اثبات کذب بودن اظهارات با مدعی است

جرم نشر اکاذیب در رایانه

جرم نشر اکاذیب در جرائم رایانه ای در ماده 18 قانون جرایم رایانه‌ای مصوب 5/3/88 13 مقرر گردیده است که به موجب این ماده

“هر کس به ‌قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به‌ وسیله سیستم رایانه یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به ‌عنوان نقل ‌قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقام‌های رسمی به‌ طور صریح یا تلویحی نسبت دهد،

اعم از اینکه از طریق یادشده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.”

مجازات نشر اکاذیب رایانه‌ای

اگر نشر اکاذیب به وسیله ارسال پیامک، ارسال ایمیل، طریق کانال های تلگرامی و یا اینستاگرام، و به صورت کلی نشر اکاذیب در فضای مجازی با استفاده از رایانه و سامانه های مخابراتی صورت گیرد، مرتکب به حبس از 91 روز تا 2 سال، یا پرداخت جزای نقدی از 5 میلیون تا 40 میلیون ریال، محکوم می‌شود. بنابراین مجازات نشر اکاذیب رایانه‌ای از مجازات نشر اکاذیب عادی، شدید تر است.

مجازات عادی مرتکبان این جرم علاوه بر اعاده حیثیت شاکی، محکومیت به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات خواهد بود. اما در صورتی‌ که مرتکب یا مرتکبان از کارمندان و کارکنان اداره‌ها و سازمان‌ها یا نهادهای دولتی یا وابسته به دولت  یا از متصدیان قانونی شبکه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی بوده و به سبب شغل خود مرتکب جرم شده باشند

 در صورتی ‌که نشر اکاذیب به ‌صورت سازمان‌ یافته یا در سطحی گسترده ارتکاب یافته باشد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر اعاده حیثیت به 16 ماه و یک روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی بیش از 26 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهند شد.

مرجع صالح جهت شکایت نشر اکاذیب کجاست؟

جرم نشر اکاذیب، با توجه به محل وقوع جرم، در صلاحیت دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم، قابل رسیدگی و طرح شکایت می‌باشد. جرم نشر اکاذیب به عنوان جرم مطبوعاتی، در محل انتشار نشریه مورد شکایت، و جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای در دادسرای جرایم رایانه‌ای در تهران است.

جرم نشر اکاذیب در شهرستان‌هایی که دارای دادسرای جرایم رایانه‌ای می‌باشند قابل شکایت است و در شهرهایی که دادسرای جرایم رایانه‌ای که در آن‌ها آغاز به کار ننموده است، در دادسرای عمومی و انقلاب قابل طرح است.

آیا جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است؟

جرم قابل گذشت به جرمی است که با در صورت گذشت شاکی در هر یک از مراحل تحقیقات مقدماتی، مرحله رسیدگی یا حتی در زمان اجرای حکم  مقام قضایی نسبت به صدور قرار موقوفی تعقیب اقدام می نماید.

مطابق ماده 104 قانون مجازات اسلامی و ماده 104 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری جرم نشر اکاذیب از زمره جرایم قابل گذشت می باشد و در صورت گذشت شاکیت تعقیب کیفری مرتکب در هر مرحله ­ای متوقف می‌شود.

جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.  فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری

محتوای پیشنهادی

عناصر تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب جرم جعل رایانه ای و مجازات آن نقض حریم خصوصی و مجازات آن جرم انتشار فیلم و عکس در فضای مجازی