مالیات بر ارث چیست؟
مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات های مستقیم است که به دارایی افراد ( اعم از منقول و غیر منقول ) تعلق می گیرد. در حقوق ایران چنانچه در اثر فوت یک نفر، مالی به وراث وی انتقال یابد، این دارایی مشمول مالیات می باشد و وراث قبل از تقسیم ماترک ابتدا باید مالیات بر ارث را بپردازند.
وراث متوفی موظفند ظرف مدت 1 سال از تاریخ وقوع فوت متوفی، فهرستی از اموال و دارایی های او را ضمن تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه نمایند برای تشکیل پرونده مالیاتی مدارک زیر مورد نیاز است :
- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مُثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است
- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد
- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
- وراث متوفی یا نماینده قانونی آنها باید به منظور کسر هزینه های کفن و دفن و دیون متوفی از اموال متوفی، ظرف یک سال از تاریخ فوت اظهارنامه‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک متوفی همراه با تعیین ارزش روز زمان فوت و مشخص کردن مطالبات و بدهی‌ها را همراه با مدارک زیر به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند:
- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مُثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است
- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد
- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذی ربط
بدین ترتیب پس از تشکیل پرونده متوفی، اداره مالیات مربوطه موظف است پس از ارزیابی موارد زیر میزان مالیات بر ارث محاسبه و از وراث دریافت می شود.
الف- در صورتی که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن باشد، اموال و دارایی‌های متوفی مشمول مالیات موضوع ماده 17 این قانون نخواهد شد و مالیاتهای پرداختی موضوع ماده 17 این قانون با ارائه اسناد و مدارک مُثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.
ب- در صورتی که ارزش ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن و دفن باشد، در این صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و دارایی‌ها کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه مالیات های پرداختی موضوع ماده 17 این قانون با ارائه اسناد و مدارک مُثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.
ج- در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مشمول مالیات نباشد، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیر مشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده 17 این قانون به عنوان مراجع ذیربط صادر نماید.
تبصره 1- در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مُثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیتدار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.
سپس گواهینامه مالیات بر ارث صادر شده و به وراث تحویل می گردد. تا سال 1395 دریافت گواهینامه مالیات بر میراث یکی از شرایط مورد نیاز برای صدور گواهی انحصار وراثت بود. در حال حاضر صدور گواهی انحصار وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف است و نیازی به صدور گواهینامه مالیات بر ارث نیست.
مالیات بر ارث یکی از اقسام مالیات بر دارایی افراد است. این مالیات بر اموال انباشت شده، اموال پیدا شده و اموال به ارث رسیده تعلق می گیرد. وضع این نوع از مالیات به عنوان یکی از سازوکارهای دولت ها برای تعدیل ثروت شناخته می شود. بنابراین استفاده از این نوع مالیات بیشتر در جوامعی کاربرد دارد که اختلاف فاحش طبقاتی موجود است. مالیات بر دارایی به طور کلی ممکن است در قالب استفاده از دارایی، انتقالات دارایی و مالکیت دارایی دریافت شود.
افراد مشمول مالیات بر ارث
نرخ مالیات بر ارث با توجه به مولفه های گوناگونی نظیر زمان فوت، نسبت وراث با متوفی و نوع دارایی های متوفی متفاوت است. به طور کلی بر اساس قانون مدنی رابطه وراث با متوفی ممکن است مشمول یکی از طبقات زیر باشد:
- وراث طبقه اول؛ شامل پدر، مادر، همسر، فرزندان و فرزندان آنان
- وراث طبقه دوم؛ شامل اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنان
- وراث طبقه سوم؛ شامل عمو، دایی، عمه، خاله و فرزندان آنان
نرخ مالیات بر ارث برای وراث طبقه سوم چهار برابر وراث طبقه اول و نرخ مالیات بر ارث طبقه دوم دو برابر وراث طبقه اول است. وراث طبقه اول و دوم نسبت به اموال و دارایی های شهدای انقلاب اسلامی مشمول پرداخت مالیات بر ارث نخواهند بود. نکته حائز اهمیت در مورد نرخ مالیات این است که قوانین مربوط به مالیات بر میراث در سال 95 تغییر یافت.
بنابراین چنانچه زمان فوت متوفی پیش از سال 95 باشد، مالیات به ارث مطابق با قانون قدیم محاسبه و دریافت می شود. در قانون جدید مالیات بر ارث انواع گوناگون دارایی، از قبیل املاک، طلا، خودرو و … مشمول نرخ مالیات خاصی است. در حالی که در مورد متوفیان پیش از سال 95 این تفکیک صورت نپذیرفته و نسبت به کل دارایی و ماترک متوفی شامل نرخ مالیات بر ارث یکسان می شد.
همانطور که اشاره شد مالیات بر ارث می بایست به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت شود. اظهارنامه مالیات بر ارث را علاوه بر شیوه حضوری به شیوه غیر حضوری و از طریق درگاه اینترنتی اداره امور مالیاتی نیز می توان تکمیل کرد و مبلغ مالیات را پرداخت نمود.
میزان مالیات بر ارث در قانون جدید چقدر است؟
چنانچه وراث متوفی با وجود تصرف ماترک از تنظیم اظهارنامه مالیاتی ظرف مهلت 6 ماه خودداری نمایند، ممکن است به اتهام جرایم مالیاتی مثل فرار مالیاتی تحت تعقیب قرار گیرند. مالیات ها به دولت پرداخت می شوند تا در امور عام المنفعه مثل آموزش و احداث راه ها، صرف شوند. یکی از نشانه های سالم بودن اقتصاد یک کشور این است که بخش اصلی درآمدهای دولت به وسیله مالیات ها تامین گردد.
مطابق با قانون جدید مالیات بر ارث، نرخ مالیات برخی از انواع ماترک از قرار زیر است :
- مالیات ارث طلا؛ طبقه اول وراث 10 درصد، طبقه دوم وراث 20 درصد و طبقه سوم وراث 4 درصد.
- مالیات ارث املاک مسکونی؛ طبقه اول 7.5 درصد، طبقه دوم 15 درصد و طبقه سوم 30 درصد.
- مالیات ارث املاک اداری؛ طبقه اول وراث 3 درصد، طبقه دوم وراث 6 درصد، طبقه سوم وراث 12 درصد.
- مالیات ارث املاک تجاری؛ طبقه اول وراث 3 درصد، طبقه دوم وراث 6 درصد و طبقه سوم وراث 12 درصد.
- مالیات ارث سپرده بانکی؛ طبقه اول وراث 3 درصد، طبقه دوم وراث 6 درصد و طبقه سوم وراث 12 درصد.
- مالیات ارث خودرو؛ در مورد طبقه اول وراث 2 درصد، در مورد طبقه دوم وراث 4 درصد و در مورد طبقه سوم وراث 8 درصد.
- مالیات بر ارث سهام بورسی در مورد طبقه اول وراث 0/75درصد، در مورد طبقه دوم وراث 1/5 درصد و در مورد طبقه سوم وراث 3 درصد.
- مالیات بر ارث سهام غیر بورسی و سهم الشرکه در مورد طبقه اول وراث 6 درصد، در مورد طبقه دوم وراث 12 درصد و در مورد طبقه سوم وراث 24درصد.
- مالیات بر ارث سایر اموال حق امتیاز و سپرده های غیرمجاز در مورد طبقه اول وراث 10 درصد، در مورد طبقه دوم وراث 20 درصد و در مورد طبقه سوم وراث 40 درصد.
اموال معافیت از مالیات بر ارث کدامند؟
- مزایای پایان خدمت و وجوه بازنشستگی و وظیفه
- مطالبات مربوط به بازخرید خدمت، خسارت اخراج و بیمه‌های اجتماعی
- وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما
- انواع بیمه‌های عمر و زندگی
- خسارت فوت و دیه
- اثاث البیت محل سکونت متوفی
- هزینه‌های کفن و دفن
- بدهی‌های متوفی
- مطابق ماده 25 قانون مالیات بر ارث، وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند شد.
سوالات متدوال در خصوص مالیات بر ارث
اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
اظهارنامه مالیات بر ارث فرمی است که کلیه اموال و دارایی‌ها، مطالبات و بدهی‌ها و دیون متوفی در آن ثبت و به سازمان مالیاتی ارائه می‌شود.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث چقدر است؟
مهلت ارسال اظهارنامه مالیات به ارث مطابق ماده 26 قانون مالیاتهای مستقیم، حداکثر یک سال از تاریخ فوت می باشد.
جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
به صورت کلی جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات برای متوفیان قبل از سال 1395 جریمه‌ای معادل 10% مالیات متعلق به دلیل عدم ارائه اظهارنامه و به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت مالیات جریمه‌ای معادل 2.5% مالیات متعلقه است.
برای متوفیان ابتدای سال 95 به بعد به صورت رسمی جریمه‌ای شامل حال ایشان نمی‌شود ولی از برخی امتیازات مانند عدم امکان تملک و نقل و انتقال ماترک متوفی و تعیین ارزش دارایی‌های متوفی بر اساس ارزش روز انتقال اموال محروم می شوند.
مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده مالیات بر ارث چیست؟
- فرم اظهارنامه مالیات بر ارث تکمیل شده توسط وراث
- مدارک شناسایی وراث و متوفی از قبیل شناسنامه و کارت ملی
- گواهی انحصار وراثت
- گواهی فوت و گواهی پزشک
- وکالت‌نامه و قیم‌نامه و کارت ملی وی (در شرایطی که شخص متقاضی از وراث نباشد)
- مدارک لازم برای احراز محل سکونت متوفی از قبیل سند، اجاره نامه، قبض آب، برق یا گاز به نام متوفی
- مدارک مربوط به اموالی که در اظهارنامه ابراز شده است.
مالیات بر ارث املاک مسکونی چقدر است؟
مالیات بر ارث املاک مسکونی برای وراث طبقه اول 7.5 درصد ارزش تعیین شده ، وراث طبقه دوم 2 درصد، وراث طبقه سوم 4 درصد می باشد.
مالیات بر ارث خودرو چقدر است؟
مالیات بر ارث خودرو برای وراث طبقه اول 2 درصد ارزش خودرو برای وراث طبقه دوم 4 درصد و وراث طبقه سوم 8 درصد و بر اساس نظریه کارشناس سازمان امور مالیاتی تعیین می شود.
مالیات بر ارث مغازه چقدر است؟
مالیات بر ارث مغازه شامل مالکیت و سرقفلی است و مالیات آنها به صورت مجزا محاسبه و با احتساب مالکیت و سرقفلی دریافت می شود . به طور کلی ، میزان مالیات بر ارث مالکیت مغازه برای وراث طبقه اول 7.5 درصد ارزش معاملاتی مغازه و برای وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 15 درصد و 30 درصد می باشد.
مالیات بر ارث سرقفلی چقدر است؟
میزان مالیات ارث سرقفلی برای وراث طبقه اول 3 درصد و برای وراث طبقه دوم 6 درصد و برای وراث طبقه سوم 12 درصد است.
مالیات بر ارث سپرده بانکی چقدر است؟
مالیات بر ارث سپرده بانکی برای وراث طبقه اول به میزان 3 درصد از موجودی حساب بانکی متوفی و برای وراث طبقه دوم 6 درصد و طبقه سوم 12 درصد می باشد.
جهت مشاوره حقوقی با گروه وکلای یعقوبی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
