مطالبه سهم الارث و مراحل قانونی آن
مطالبه سهم الارث ، در قانون ایران هنگامی که شخصی فوت می کند، کلیه اموال و دارایی او به وراث حین الفوت وی انتقال می یابد. نخستین اقدام برای تقسیم ارث برابر اخرین تغییرات قانونی، دریافت گواهی انحصار وراثت می باشد. برای دریافت گواهی انحصار وراثت می بایست به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کرد. از نظر حقوقی وراث متوفی به سه طبقه تقسیم می گردند که مطابق با قانون مدنی از اموال متوفی ارث می برند. طبقه اول شامل پدر، مادر، فرزند، نوه و همسر می شود. در صورتی که هنگام فوت متوفی وراث طبقه اول برای وی وجود داشته باشند، به وراث طبقات بعدی ارث نمی رسد.
طبقه دوم وراث شامل اجداد، برادران و خواهران و فرزندان آنها می باشد. طبقه سوم نیز شامل عمو، دایی، عمه، خاله و فرزندان آنها می باشد. اقارب طبقه سوم تنها در صورتی از متوفی ارث می برند که اقارب درجه اول و دوم وجود نداشته باشند.
به محض فوت متوفی اموال و دارایی او به وراث وی انتقال می یابد. اما این انتقال به صورت قطعی و مستقر نیست. مالکیت وراث بر ماترک متوفی هنگامی مستقر می گردد که عملیات تقسیم ترکه مطابق با قانون به انجام برسد. یعنی نخست می بایست دیون مالی متوفی مثل مهریه و نفقه همسر او، حقوق خدمه و … پرداخت شود. سپس وصیت او نسبت به یک سوم اموالش اجراء گردد. سپس مطابق با مقررات قانون مدنی ماترک متوفی میان وراث وی تقسیم می گردد. در ادامه به بررسی مراحل و نحوه تقسیم سهم الارث می پردازیم با ما همراه باشید.
مراحل قانونی مطالبه سهم الارث
گاه وراث متوفی با یکدیگر بر سر میزان سهم الارث و شیوه دریافت آن توافق می کنند. در این صورت پس از یک نوبت چاپ آگهی انحصار وراثت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار، وراث به دفترخانه ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و اموال متوفی را میان خود تقسیم می کنند.
در صورتی که میان وراث متوفی در خصوص سهم الارث توافق نشود یا پس از چاپ آگهی انحصار وراثت، شخص یا اشخاصی ادعا نمایند که جز ورثه متوفی می باشند، اشخاص ذی نفع می توانند به دادگاه حقوقی شهرستان محل آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه کرده و دعوای مطالبه سهم الارث را بر علیه سایر وراث و متصرفین ماترک متوفی طرح نماید.
برای طرح دعوای مطالبه سهم الارث می بایست دادخواست حقوقی تنظیم شود. دادخواست فرم چاپی خاصی است که موضوع دعوا و مشخصات اصحاب دعوا در آن قید می گردد. این دعوا توسط یک یا چند نفر از وراث یا کسانی که ادعای وراثت متوفی را دارند به عنوان خواهان، بر علیه سایر وراث متوفی به عنوان خوانده طرح می گردد.
توجه داشته باشید برای مطالبه سهم الارث باید مراحل تقسیم ترکه صورت گرفته باشد زیرا مطالبه سهم الارث مستلزم تقسیم ترکه است. پس از تقسم ترکه اگر مال موروثی منقول باشد و سایر ورثه از تسلیم آن به شما امتناع می نماید میتوانید نسبت به طرح دعوای مطالبه سهم الارث اقدام نمائید. اگر مال موروثی غیر منقول باشد میتوانید نسبت به طرح دعوای خلع ید و رفع تصرف و همچنین مطالبه اجرت المثل ایام تصرف اقدام نمائید.
نکات حقوقی در رابطه با مطالبه سهم الارث
- در ادامه برخی از مهمترین نکات حقوقی مربوط به مطالبه سهم الارث مورد اشاره قرار می گیرد. نخستین موضوع این که هر شخص می تواند در مورد یک سوم از میزان اموال و دارایی خویش برای پس از فوت، تعیین تکلیف کند. برای مثال شخصی که سه منزل با ارزش اقتصادی یکسان دارد، می تواند یکی از منازل خود را به یکی از وراث یا اشخاص دیگر انتقال دهد.
- از نظر قانونی پیش از این که مالکیت وراث بر ماترک متوفی مستقر گردد، می بایست کلیه دیون و بدهکاری های متوفی از اموال وی پرداخت شود. اگر اموال و دارایی به جای مانده از متوفی برای پرداخت دیون او کافی نباشد، وراث وی تکلیفی مبنی بر پرداخت بدهکاری های متوفی از اموال خود ندارند.
- مطالبه سهم الارث مستلزم درخواست تقسيم تركه است زیرا ورثه در ماترک به صورت مشاعی شریک می باشند و مطالبه سهم الارث زمانی صورت می گیرد که قبلا اموال بین ورثه تقسیم شده باشد.
- اگریکی از وراث اموال به جا مانده از متوفی را در تصرف داشته باشد و سایر وراث سهم الارث خود را طلب کنند باید بدوا اقدام به تقسیم ترکه نمایند در صورتی که سهم او در ید وارث دیگر باشد می‌تواند علیه او دعوای مطالبه سهم الارث مطرح نماید.
- در صورتی که یکی از وراث مدعی باشد که سایر وراث به موجب سند عادی یا رسمی در زمان حیات مورث اموالی را به عنوان ارث دریافت کرده است آیا این سند مبنی بر دریافت ارث در زمان حیات مورث دارای اثر حقوقی است یا خیر ؟ این مورد یکی از پر تکرارترین سوالات حقوقی که از وکلا پرسیده می شود در پاسخ باید بگوییم خیر زیرا تحقق ارث به موت می باشد و دریافت ارث توسط یکی از وراث به عنوان سهم‌الارث در زمان حیات مورث و اسقاط حق بعدی وی بر سهم‌الارث فاقد اثر حقوقی است.
جهت مشاوره حقوقی با وکلا و کارشناسان ما با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید . فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
