حکم موت فرضی چیست؟
حکم موت فرضی، مطابق ماده 1019 لغایت 1022 قانون مدنی حکم موت فرضی در مواردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند.
بنابراین، حکم موت فرضی در مواردی صادر می شود که شخصی ناپدید شود و پس از گذشت مدتی شخص به طور معمول زنده فرض نمی شود، که زمان آن حداقل سه سال و حداکثر ده سال است.
دادگاه صالح برای صدور حکم موت فرضی
امور راجع به غایب مفقودالاثر با دادگاه خانواده شهرستان محلی است که اخرین اقامتگاه غایب در آن محل بوده است. هر گاه غایب در ایران اقامتگاه نداشته و در خارج از ایران باشد ، دادگاهی برای رسیدگی به امور غایب صالح است که آخرین که آخرین محل سکونت غایب در آن حوزه دادگاه بوده است.
هر گاه غایب در ایران اقامتگاه یا محل سکنی نداشته یا اقامتگاه یا محل سکنای او در ایران معلوم نباشد ، دادگاه محلی برای رسیدگی به امور غایب صالح است که ورثه غایب در آن محل اقامت یا سکنی دارند.(ماده 128 قانون امور حسبی ) در صورتی که ورثه غایب در ایران معلوم نباشد دادگاهی صالح است که غایب در آن جا مال دارد.
چه اشخاصی می توانند از دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی نمایند :
- ورثه غایب
- وصی و موصی له می توانند از دادگاه خانواده درخواست صدور حکم موت فرضی غایب را بنمایند . در قانون برای دادستان حق درخواست صدور حکم موت فرضی پیش بینی نگردیده است.
چگونگی درخواست صدور حکم موت فرضی
درخواست باید کتبی ومشتمل بر امور زیر باشد :
- مشخصات غایب
- تاریخ غیبت
- دلایلی که به موجب آن درخواست کننده حق درخواست صدور حکم موت فرضی را دارد.
- ادله واسنادی که مطابق مواد 1020،1021،1022 قانون مدنی ممکن است به موجب آنها درخواست حکم موت فرضی غایب را نمود.
شرایط و تتشریفات صدور حکم موت فرضی
1- تقدیم دادخواست صدور حکم موت فرضی به دادگاه :
اشخاصی که می توانند از دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی نمایند (یعنی ورثه و وصی و موصی له) میتوانند به صورت کتبی درخواست صدور حکم فوت مرضی را بنمابند. در درخواست صدور حکم موت فرضی باید مشخصات شخص غایب، تاریخ غیبت و سایر ادله و مستندات ذکر شود. پس از طی مراحل قانونی، از جمله انقضای مدت های مقرر شده در مواد 1020 و 1022 را مورد رسیدگی قرار داده و با توجه به تحقق این شرایط، اقدام به صدور حکم مرگ فرضی می کند.
2- انتشار آگهی
پس از ثبت درخواست، دادگاه اقدام به انتشار آگهی می نماید. این آگهی باید، سه دفعه متوالی و هرکدام به فاصله یک ماه، در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران منتشر شود. در نهایت، دادگاه زمانی می تواند حکم موت فرضی شخص غایب مفقودالاثر را صادر کند که یک سال از تاریخ انتشار آخرین آگهی گذشته و حیات غایب معلوم نشده باشد.
بررسی و تحقیقات لازم از سوی دادگاه
پس از طی مراحل فوق الذکر، دادگاه ، پس از وصول درخواست صدور حکم موت، دادگاه اقدام به تحقیق از طریق مراجع انتظامی و استماع شهادت شهود و استعلام از مراجع قانونی و هر نوع اقدامی که در کشف حقیقت موثر باشد می نماید و چنانچه اظهارات و دلایل درخواست کننده را موجه بداند حکم موت فرضی را صادر و اگر موجه نداند درخواست صدور حکم موت را رد می کند.
آثار صدور حکم موت فرضی در امور مالی
با صدور حکم موت فرضی ، اموال غایب، به تصرف قطعی ورثه داده می شود و ورثه می توانند در این اموال، هرگونه تصرف مالکانه ای را انجام دهند و در واقع، ورثه مالک این اموال شناخته خواهند شد، و هیچ گونه تضمینی از آن ها گرفته نمی شود.
آثار صدور حکم موت فرضی در امور غیر مالی
مطابق قانون ایران مستند به ماده 1029 قانون مدنی « هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می‌تواند تقاضای طلاق کند در این صورت با رعایت ماده ۱۰۲۳ حاکم او را طلاق می‌دهد».
بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی
مطابق ماده 1027 قانون مدنی « بعد از صدور حکم فوت فرضی نیز اگر غایب پیدا شود، کسانی که اموال او را به عنوان وراثت تصرف کرده‌اند، باید آنچه را که از اعیان یا عوض و یا منافع اموال مزبور حین پیدا شدن غایب موجود می باشد، مسترد دارند».
بنابراین ، با بازگشت غائب وراث وی باید آنچه را که از اعیان یا عوض و یا منافع اموال در این زمان باقی است را به فرد، مسترد کنند و اگر اموال تلف شده باشد، ادعای غایب نسبت به آن ها، پذیرفته نیست.
خوانده دعوای موت فرضی چه کسانی می باشد؟
دعوای اعلام موت فرضی باید به طرفیت دادستان و ورثه اقامه شود و گرنه قابل استماع نیست.
نمونه درخواست صدور حکم موت فرضی
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان …..
به استحضار می رسد اینجانبان 1- …. 2-…. تنها فرزندان آقای ….. می باشیم که نامبرده متولد …. می باشد و حدود 12 سال است که خانه و زندگی را ترک کرده و از حیات و ممات وی هیچ گونه اثری نیست. لذا ضمن ارایه ادله لازم مثبت ادعایمان، نظر به اینکه بیش از ده سال است که از غیبت وی می گذرد و در زمان غیبت 70 سال سن داشته است، به استناد بند 1 ماده 1020 قانون مدنی تقاضای صدور حکم موت فرضی مشارالیه را داریم.
نمونه رای حکم موت فرضی
در خصوص درخواست آقای … فرزند….دارای شماره شناسنامه ..که احد از ورثه غایب مفقود الاثر به نام آقای … می باشدمبنی بر صدور حکم موت فرضی وی، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و اظهارات دادستان و متقاضی و پس از احراز سمت قانونی درخواست کننده و بررسی اسناد و مدارم ابرازی وی از جمله محتویات پرونده کلاسه اداره سرپرستی که نماینگر شروع و تاریخ غیبت غائی مشارالیه از یازده سال قبل می باشد.
و با توجه به تاریخ تولد غائب، وی تا کنون 78 سال سن دارد و توجها به نشر آگهی های موضوع ماده 1023 قانون مدنی در نشریه های شماره … و …. و …. شماره های …. و…و…. کثیر الانتشار تهران که متوالیا هر کدام به فاصله یک ماه منتشر و درخواست اطلاع از وضع غائب شده است و مساعی دادگاه جهت کسب خبر از غائب بی نتیجه مانده و همچنین حیات و ممات غائب غیر معلوم می باشد.
لذا، در اجرای بند یک ذیل ماده 1012قانون مدنی ناظر به ماده 1019 قانون مدنی و ماده 157 قانون امور حسبی حکم موت فرضی غائب مزبور از تاریخ …صادر و اعلام می نماید. این رای به استناد مواد 330 و 336 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب ظرف مدت 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض از ناحیه دادستان در دادگاههای تجدید نظر استان .. می باشد.
جهت مشاوره با وکلا و کارشناسان ما با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید . فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
