جرم محاربه چیست و رکن قانونی آن کدام است؟
جرم محاربه یکی از انواع جرایم حدی به شمار می رود که نوع و میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس معین شده است. به طور کلی محاربه به معنای کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم است. رکن قانونی جرم محاربه ماده 279 قانون مجازات اسلامی می باشد.
مطابق ماده 279 قانون مجازات اسلامی” محاربه، عبارت از کشیدن سلاح، به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آن ها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هر گاه کسی با انگیزه شخصی، به سوی یک یا چند شخص خاص، سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی، موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی شود. ”
مطابق با ماده مزبور محاربه ممکن است به قصد ارعاب مردم تحقق یابد. از نظر عملی رفتاری را محاربه می گویند که موجب بروز ناامنی در محیط گردد. ویژگی مهم دیگر در ارتباط با تحقق جرم محاربه این است که، محارب می بایست انگیزه عمومی داشته باشد. بنابراین، چنانچه یک نفر با انگیزه شخصی به روی شخص یا اشخاصی سلاح بکشد، عمل او محاربه نخواهد بود. در این نوشتار ضمن بررسی حقوقی جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن را توضیح می دهیم.
محارب کیست؟
مطابق ماده 279 قانون مجازات اسلامی، هر شخصی که به قصد جان و مال و ناموس مردم یا به قصد ارعاب مردم، دست به سلاح ببرد و موجبات سلب امنیت مردم گردد. همچنین اگر شخصی در مسیر راهها از اسلحه استفاده کند و امنیت جاده و مردم را از بین ببرد نیز تحت عنوان محارب دارای مجازات خواهد بود.
مجازات محاربه چیست؟
همانطور که اشاره شد جرم محاربه از جرایم با مجازات حدی به شمار می رود. منظور از مجازات حدی مطابق با ماده 15 قانون مجازات اسلامی مجازاتی است که نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در قانون تعیین شده و غیرقابل تبدیل یا تخفیف باشد. در همین راستا مطابق با ماده 282 قانون مجازات اسلامی مجازات جرم محاربه یکی از موارد زیر است :
- اعدام
- صلب
- قطع دست راست و پای چپ
- نفی بلد
به گفته وکیل کیفری طبق ماده 283 قانون مجازات اسلامی انتخاب هر یک از مجازات های فوق به اختیار قاضی صادرکننده حکم است. مجازات صلب (یا به صلیب کشیدن) به معنای این است که مرتکب محاربه را می بایست به یک صلیب متصل کرده و به مدت سه روز و سه شب بدون آن که چیزی بیاشامد و بخورد، رها کنند. چنانچه پس از سه روز و سه شب، محکوم همچنان زنده باشد، او را از صلیب پایین می کشند.
نفی بلد نیز همان مجازات تبعید است. چنانچه محارب به مجازات نفی بلد محکوم گردد، باید در مدت تبعید تحت مراقبت قرار گرفته و با دیگران رفت و آمد، مراوده و معاشرت نداشته باشد. طبق ماده 384 قانون مجازات اسلامی مدت نفی بلد نمی تواند کمتر از یک سال باشد. البته باید در نظر داشت در صورتی که محارب توبه نکند، حتی پس از مدت یک سال نیز در تبعید باقی می ماند.
شرایط تحقق جرم محاربه چیست؟
با توجه به رکن قانونی جرم محاربه، حقوقدانان شرایطی را برای تحقق این جرم بیان کرده اند، که مهمترین آنها از قرار زیر است:
- سلاح کشیدن؛ شایان توجه است که صرف حمل سلاح و به همراه داشتن آن برای تحقق جرم محاربه کافی نیست. محارب باید سلاح خود را به روی مردم بر کشد. یعنی آن را از حالت ضامن درآورد یا اصطلاحاً آن را لخت کند.
- قصد عمومی؛ همانطور که اشاره شد، عمل مطابق با ماده 279 قانون مجازات اسلامی عمل مرتکب در صورتی محاربه است که جنبه عمومی داشته باشد. بنابراین چنانچه کسی به قصد جان یا مال یک یا چند نفر مشخص بر روی آنها سلاح بکشد، رفتار وی محاربه نیست.
شرایط سقوط حد محاربه با توبه محارب
به موجب ماده 114 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.
تبصره ۱- توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او موجب سقوط حد است».
مطابق ماده 114 قانون مجازات اسلامی در جرم محاربه اگر محارب قبل از اثبات جرم توبه کند حد محاربه از وی ساقط نخواهد شد. ولی اگر جرم محاربه با اقرار محارب ثابت گردد و توبه محارب چه بعد از اثبات جرم و چه قبل از اثبات جرم باشد قاضی پرونده می تواند عفو او را از طریق رئیس قوه قضائیه از رهبر تقاضا نماید.
راه های اثبات جرم محاربه
راههای اثبات جرم محاربه اقرار و شهادت شهود می باشد. در صورتی که محارب یک بار به وقوع جرم اقرار کند جرم اثبات خواهد شد. همچنین جرم محاربه با شهادت دو مرد عادل قابل اثبات می باشد.
همچنین جرم محاربه با علم قاضی، تحقیقات محلی، گزارش ظابطین، فیلم دوربین مداربسته و یا سایر امارات و قرائن دیگر قابل اثبات خواهد بود.
ماده قانونی محاربه چیست؟
نکات حقوقی در خصوص جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن
در خصوص جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن نکات قانونی و حقوقی زیر قابل توجه می باشد :
- طبق ماده 281 قانون مجازات اسلامی راهزنان، قاچاقچی ها و سارقانی که به سلاح دست میبرند و باعث ناامنی مردم و راه ها می شوند، محارب به شمار می روند.
- مطابق با ماده 280 قانون مجازات اسلامی فرد یا افرادی که به منظور مقابله و دفاع در برابر محاربان، به سلاح دست می برند، محارب نیستند. این در حالی است که اصولاً حمل سلاح مطابق با قوانین ایران جرم است.
- به طور کلی بر اساس ماده 133 قانون مجازات اسلامی در تعدد جرایم، مجازات های حدی با قصاص و مجازات های تعزیری جمع می شوند. بنابراین در صورتی که محارب مرتکب جرایم موجب قصاص از قبیل قتل و جنایات مادون قتل شود، علاوه بر محکومیت به یکی از مجازات های جرم محاربه، به مجازات قصاص نیز محکوم می گردد.
- مرجع صالح رسیدگی کننده به جرم محاربه و مجازات آن، شرایط تحقق و اثبات آن، دادسرای عمومی و انقلاب است. چنانچه تحقیقات مقدماتی این جرم به صدور قرار جلب به دادرسی منتهی گردد، رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه انقلاب است.
جهت مشاوره حقوقی با گروه وکلای یعقوبی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.
