روشهای اعتراض به رای چیست؟
اعتراض به رای، بسیاری از تصمیماتی که مقامات قضایی در مورد پرونده های مطروحه در دادگستری اتخاذ می کنند، قابل اعتراض و تجدید نظر خواهی می باشند در صورتی که شخصی به رای صاده معترض باشد و رای صادره را برخلاف منفعت و خلاف قانون بداند میتواند به یکی از این روشها به رای اعتراض کند.
در حقوق کنونی ایران شیوه های متنوعی برای اعلام اعتراض نسبت به آرای صادره از محاکم قضایی وجود دارد. در یک تقسیم بندی کلی شیوه های اعتراض به رای به دو گروه عادی و فوق العاده تقسیم می شود.
منظور از شیوه های عادی اعتراض به آراء راهکارهایی است که در فرایند رسیدگی به یک دعوی به صورت خودکار اعمال می شوند. برای مثال می توان به تجدیدنظرخواهی اشاره کرد که یکی از انواع روش های اعتراض به رای به شمار می رود.
در مقابل شیوه های فوق العاده اعتراض به رای تنها در صورت وجود شرایط قانونی خاصی مثل کشف مدارک و اسناد جدید مانند اعاده دادرسی محقق می شود. در ادامه برخی از مهمترین روش های اعتراض به رای و مراحل و نحوه اعتراض به رای را بررسی می کنیم با ما همراه باشید.
تجدیدنظرخواهی
مطابق با ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی احکام دادگاه های حقوقی در موارد زیر قابل تجدید نظر است :
الف) دعاوی مالی که ارزش خواسته بیشتر از 3 میلیون ریال باشد.
ب) کلیه احکامی که در مورد دعاوی غیر مالی صادر می شود.
ج) حکم راجع به متفرعات دعوی، چنانچه حکم راجع به اصل دعوی قابل تجدید نظر باشد.
در مورد قرارهای صادر شده از دادگاه حقوقی طبق ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی موارد زیر قابل تجدید نظر است :
الف) قرار رد دادخواست یا ابطال دادخواست که توسط دادگاه صادر شود.
ب) قرار عدم استماع دعوی یا قرار رد دعوی
ج) قرار سقوط دعوی
د) قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوی
مهلت تجدیدنظرخواهی برای افراد مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص خارج از کشور 2 ماه از تاریخ ابلاغ یا پایان مدت واخواهی است. دادخواست تجدیدنظر می بایست به دفتر دادگاه صادرکننده رای یا دادگاه تجدیدنظر تقدیم گردد. دادگاه تجدید نظر در شهرستان مرکز استان و با حضور 3 قاضی تشکیل می یابد. بنابر تبصره 3 ماده 339 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه نخستین می بایست در ذیل رای خود قابل تجدید نظر بودن یا نبودن آن را قید می نماید.
افرادی که حق تجدیدنظرخواهی دارند عبارتند از طرفین دعوا، وکیل یا نمایندگان قانونی آنان حق تجدید نظر خواهی دارند.
پس از ثبت دادخواست تجدیدنظر، مدیر دفتر دادگاه بدوی باید ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست و ضمایم آن و یا پس از رفع نقص، یک نسخه از دادخواست و پیوست های آن را برای طرف دعوا می فرستد که ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ پاسخ دهد، پس از انقضای مهلت یاد شده اعم از اینکه پاسخی رسیده یا نرسیده باشد، پرونده را به مرجع تجدیدنظر می فرستد. پس از تکمیل آن، پرونده را ظرف دو روز به مرجع تجدیدنظر ارسال می دارد. اگر دادخواست تجدیدنظرخواهی خارج از مهلت 20 روزه ثبت شود به موجب قرار دادگاه صادر کننده رای بدوی، رد می شود.
توجه داشته باشید که تجدیدنظرخواهی از آراء در اکثر موارد ، مانع اجرای حکم می شود مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد مانند رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق و در این موارد تجدیدنظرخواهی مانع اجرای حکم نمیشود و بلافاصله به دستور دادگاه حکم اجرا خواهد شد.
طبق ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی جهات تجدید نظر از قرار زیر است :
- ادعای عدم اعتبار مستندات در دادگاه
- ادعای رعایت شرایط قانونی در مورد شهادت شهود
- ادعای عدم توجه دادگاه به دلایل ابراز شده
- ادعای عدم صلاحیت دادگاه یا قاضی صادرکننده رای
- ادعای مخالف بودن رای با مقررات قانونی و موازین شرعی
احکام غیر قابل تجدیدنظر :
1- احکام مستند به اقرار در دادگاه
2- احکام مستند به رای یک یا چند نفر کارشناس که طرفین کتبا رای آنان را قاطع دعوا قرار داده باشند.
فرجام خواهی
یکی دیگر از روش های اعتراض به رای فرجام خواهی می باشد و فرجام خواهی از طرق فوق العاده شکایت از آراء می باشد. رسیدگی فرجامی یعنی تشخیص انطباق یا عدم انطباق رای فرجامی با مقررات قانونی و موازین شرعی. فرجام خواهی یعنی اعتراض به رای در نزد دیوان عالی کشور به عنوان بالاترین مرجع قضایی .
مهلت درخواست فرجام خواهی برای اشخاص ساکن ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج 2 ماه می باشد. افرادی که حق فرجام خواهی دارند عبارتند از طرفین دعوا ، قائم مقام، نمایندگان قانونی و وکلای آنان ودادستان کل کشور.
بعد از ثبت دادخواست فرجام خواهی، شعبه رسیدگی کننده پس از رسیدگی در صورتی که رای مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده صادر شده باشد نسبت به ابرام رای اقدام و پرونده را به دادگاه صادر کننده رای اعاده می نماید.
در صورتی که یکی از موجبات نقض در پرونده موجود باشد مانند عدم صلاحیت دادگاه صادر کننده رای، عدم رعایت اصول دادرسی و قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوا ، یا در صورت صدور آراء مغایر با یکدیگر، نقص تحقیقات و… نسبت نقض رای فرجام خواسته اقدام می نماید.
اگر رای در دیوانعالی کشور نقض شود در صورتی که رای منقوض به صورت قرار باشد و یا به علت نقص تحقیقات رای نقض گردد پرونده به دادگاه صادرکننده رای جهت رسیدگی مجدد ارجاع می شود ولی اگر علت نقض غیر از این موارد باشد پرونده به شعبه دیگر از همان از همان حوزه دادگاه که رای منقوض را صادر نموده ارجاع می شود.
توجه داشته باشید که رسیدگی در دیوان عالی کشور بدون حضور اصحاب دعوا صورت می گیرد مگر در مواردی که شعبه رسیدگی کننده دیوان، حضور آنان را لازم بداند.
طبق ماده 367 قانون آیین دادرسی مدنی اصولاً فرجام خواهی در مورد آرای صادر شده توسط دادگاه بدوی ممکن نیست، مگر در خصوص موارد زیر:
- احکامی که خواسته آن از 20 میلیون ریال بیشتر باشد.
- احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن، نسب، طلاق، وقف، حجر، حبس، ثلث و تولیت.
- قرار رد یا ابطال دادخواست که از دادگاه حقوقی صادر شده باشد.
- قرار سقوط دعوی
- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین
برای فرجام خواهی می بایست دادخواست فرجام خواهی تنظیم کرد. در دادخواست فرجام خواهی نکات زیر می بایست قید شود :
- نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات هویتی فرجام خواه
- نام و نام خانوادگی و نشانی و سایر مشخصات هویتی وکیل فرجام خواه، در صورتی که دادخواست توسط وکیل طرح شده باشد.
- نام و نام خانوادگی و نشانی محل اقامت و سایر مشخصات فرجام خوانده
- قرار یا حکمی که از آن درخواست فرجام شده است.
- دادگاه صادرکننده رای
- تاریخ ابلاغ رای
- دلایل فرجام خواهی
واخواهی
از جمله دیگر شیوه های اعتراض به رای می توان به واخواهی اشاره کرد. واخواهی تنها در موارد دادرسی غیابی قابلیت اعمال دارد. زمانی رای غیابی محسوب می شود که خوانده یا وکیل وی در هیچ یک از جلسات دادرسی حاضر نشده و و به صورت کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا ابلاغ وقت رسیدگی به خوانده دعوا به صورت واقعی انجام نشده باشد، در اینصورت محکوم علیه غایب حق واخواهی خواهد داشت.
واخواهی از آراء غیابی فقط برای خوانده متصور است و رای در مورد خواهان همیشه حضوری است. مهلت واخواهی برای افراد مقیم ایران 20 روز از زمان اطلاع یافتن از رای و برای افراد مقیم خارج از ایران 2 ماه پس از اطلاع یافتن از رای یا ابلاغ واقعی است. واخواهی موجب رسیدگی مجدد به پرونده در همان دادگاهی خواهد شد که برای نخستین بار به دعوی رسیدگی کرده است.
توجه داشته باشید که مطابق تبصره 2 ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی، اجرای آراء غیابی منوط به معرفی ضامن معتبر یا اخذ تامین مناسب از محکوم له می باشد و اخذ ضامن یا تامین باید قبل از صدور اجرائیه توسط دادگاه صادرکننده اجرائیه صورت گیرد.
فلسفه وضع ماده 306 این است که قانونگذار از باب احتیاط پیش بینی کرده است که ممکن است مدلول حکم اجرا و در نهایت حکم غیابی فسخ شود و برای اینکه محکوم علیه پشتوانه ای برای تامین زیان خود داشته باشد و محکوم علیه نیز تضمینی برای اعاده محکوم به سپرده باشد. لذا دادن تامین یا ضامن معتبر ضروری دانسته شده است.
با توجه به اینکه حق واخواهی قابل اسقاط است در صورتی که محکوم علیه صراحتا این حق را اسقاط کند و درخواست رسیدگی در مرحله تجدیدنظر بنماید این درخواست باید در مرجع تجدیدنظر مورد رسیدگی قرار گیرد. ولی عناوین کلی صراحتا دلالت بر اسقاط حق واخواهی ندارد موجب سقوط این حق نمی شود. بنابراین اعتراض محکوم علیه در چنین مواردی واخواهی تلقی میشود و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه صادر کننده حکم است.
سوالات متدوال در خصوص اعتراض به رای
نحوه اعتراض به رای دادگاه چگونه است؟
اعتراض به رای دادگاهها به دو روش عادی و فوق العاده امکانپذیر است که شامل تجدیدنظر خواهی، فرجام خواهی، واخواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث است. بنابراین باید با رعایت شرایط پرونده صورت گیرد که در مقاله به صورت مختصر توضیح داده شده است در صورت اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.
نحوه تنظیم و نوشتن لایحه اعتراض به رای دادگاه چگونه است؟
نحوه تنظیم لایحه اعتراض به رای ، بدین صورت است که شخص معترض باید پس از ثبت مشخصات هویتی خود و طرف مقابل و مشخصات پرونده نسبت به شرح اعتراض خود اقدام نماید و لایحه اعتراض را به همراه دلایل و مستندات خود از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، به مرجع صالح ارسال و تقاضای رسیدگی نماید.
جهت مشاوره حقوقی در خصوص نحوه اعتراض به رای با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
