حکم قطعی چیست ؟
به گفته وکیل ملکی حکم به دو دسته حکم قطعی و غیر قطعی و حکم نهایی یا حکم غیر نهایی تقسیم می شود. با وجود اینکه احکام صادره از سوی دادگاه ها بسیار دقیق و طبق موازین قانونی می باشند، اما به دلیل اطمینان خاطر از احکام صادره دادگاه ها که قانونی باشد و در چارچوب احکام وضع شده قانون لحاظ شده باشد امکان رسیدگی مجدد برای آن ها در نظر گرفته شده است.
شناخت درست احکام صادره از سوی دادگاه ها امری مهم و حائز اهمیت است. به طور کلی و مشخص احکام صادره به دو دسته حکم قطعی و حکم غیر قطعی و حکم نهایی و غیر نهایی تقسیم می شوند. به دلیل اهمیت بالای احکام قطعی صادر شده از سوی دادگاه در این مقاله به توضیح کلی حکم قطعی و اینکه چه زمانی حکم قطعی می شود می پردازیم.
آرایی که با صدور و قطعیت آن، دعوی مختومه می گردد را رای قاطع یا به عبارتی دیگر حکم قطعی می نامند. تمام حکم های صادره از دادگاه رای قاطع دعوی به حساب می آیند به عبارتی صرف نظر از اینکه به نفع خواهان یا خوانده باشد، دعوی را فیصله می دهند و حکم قطعی صادر می شود.
رای صادره قطعی است یعنی چه؟
احکام قطعی به آرایی قطعی گفته می شود که مراحل بدوی و تجدید نظر را گذرانده باشد و یا به دلیل انقضای مهلت تجدید نظر خواهی به قطعیت رسیده باشد و یا قابل تجدید نظر نبوده باشد. در این مواقع است که با صدور رای از دادگاه بدوی یا تجدید نظر قانونا به این آراء، آرای قطعی گفته می شود.
عموما و به طور کلی حکم قطعی، احکامی هستند که امکان تغییر در بطن و مفاد آن وجود ندارد. به همین دلیل است که این حکم لازم الاجرا هستند. این مفهوم عرفی از احکام قطعی به معنای حقوق آن نزدیک است.
ملاک قطعیت حکم چیست؟
قانونا برای تشخیص حکم قطعی از حکم غیر قطعی ملاکی ارائه شده است که آیا می شود از حکم صادر شده شکایت ( یعنی واخواهی و تجدید نظرخواهی) کرد یا خیر. که اگر نتوان شکایت کرد، آن حکم قطعی است. ولی اگر بتوان شکایت کرد حکم غیر قطعی است. به تعریفی دیگر حکم قطعی، حکمی است که قابل هیچ کدام از طرق عادی شکایت نباشد. (مانند واخواهی ، تجدید نظر خواهی).
در مورد برخی از احکام امکان اقدام از طریق شکایت عادی وجود دارد اما به دلیل اینکه خواهان در زمان و مهلت تجدیدنظر خواهی و واخواهی اقدام نکرده است، این حق دیگر به او داده نمی شود و از او سلب می شود و رای قطعی تلقی می شود.
حکم نهایی چیست؟
احکام صادره در یک تقسیم بندی دیگر به حکم نهایی و یا غیر نهایی تقسیم بندی می شوند. مواردی که حکم نهایی تلقی می شود به شرح ذیل است :
- بعضا از احکام که در دادگاه بدوی یا تجدیدنظر به صورت نهایی صادر می شوند مانند احکامی که قابلیت فرجام خواهی را ندارند.
- بعضی از آنها احکامی هستند که در دیوانعالی کشور از آن ها فرجام خواهی شده باشد و در رای دیوان عالی کشور اِبرام یا تایید گردیده است، از آن جهت که دوباره قابل فرجام خواهی نیستند، حکم نهایی به شمار می‌روند.
- بعضی از احکام صادر شده قابل فرجام خواهی در دیوانعالی کشور هستند، اما در مهلت مقرر از آنها فرجام خواهی نشده حکم نهایی تلقی می شوند.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
