پابند الکترونیکی چیست؟
پابند الکترونیکی دستگاهی مانند «جی پی اس» می باشد و توسط سیستم مانیتورینگ کنترل می‌شود به مچ پای افراد بسته می‌شود. هدف از آن کنترل زندانی در محدوده جغرافیایی مشخصی می باشد و با خروج زندانی از محدوه جغرافیایی مشخص می شود و زندانی در بیرون زندان و تحت نظارت این سامانه، علاوه بر فعالیت خود، مدت زمان حبس خود را سپری کند.
نحوه استفاده از استفاده از پابند الکترونیکی چیست؟
قانون گذار ایران در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، برای کاهش تعداد محکومین به مجازات زندان برخی از راهکارهای تخفیف دهنده را پیش بینی کرده است. برای مثال می توان به مجازات های جایگزین حبس اشاره کرد که در صورت وجود شرایط قانونی، محکوم علیه می تواند به جای تحمل مجازات حبس، جزای نقدی بپردازد.
به گفته وکیل کیفری یکی از انواع تخفیفاتی که برای سپری کردن دوران محکومیت به حبس در بیرون از زندان پیش بینی شده، استفاده از پابند الکترونیکی است. طبق ماده 62 قانون مجازات اسلامی در صورت وجود شرایط قانونی استفاده، محکوم علیه به جای سپری کردن زندان، تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گیرد. بنابر ماده مذکور استفاده از پابند الکترونیکی تنها در مورد محکومیت به مجازات زندان برای پنج سال و کمتر از آن (حبس های تعزیری درجه 5 تا 8) ممکن است. همچنین در مورد حبس های 5 تا 25 سال نیز پس از تحمل حداقل یک چهارم دوران محکومیت، محکوم می تواند تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گیرد.
برای تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گرفتن محکوم علیه، می بایست وسیله ای که دارای ردیاب است از جمله پابند الکترونیکی به وی نصب شود. محکوم علیه می بایست در طول دوران استفاده از پابند الکترونیکی در محدوده مکانی مشخص که توسط دادگاه تعیین می شود حضور داشته باشد.
ماده قانونی پابند الکترونیکی
مستند قانونی استفاده از پابند الکترونیکی ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی می باشد.
مطابق ماده 62 قانون مجازات اسلامی « در جرائم تعزیری از درجه پنج تا درجه هشت، دادگاه میتواند در صورت وجود شرایط مقرر در تعویق مراقبتی، محکوم به حبس را بارضایت وی در محدوده مکانی مشخص تحت نظارت سامانه (سیستم) های الکترونیکی قرار دهد.
تبصره ۱- دادگاه در صورت لزوم می تواند محکوم را تابع تدابیر نظارتی یا دستورهای ذکر شده در تعویق مراقبتی قرار دهد».
تاثیر قانون کاهش حبس های تعزیری در مورد پابند الکترونیکی
با توجه به قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری مقررات این ماده در مورد حبس های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار نیز پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌های حبس قابل اعمال است و دادگاه میتواند در صورت وجود شرایطی، محکوم به حبس را با رضایت وی در محدوده مکانی مشخص تحت نظارت سامانه الکترونیکی قرار دهد. ولی در جرایم درجه پنج تا هشت نیاز به سپری شدن این مدت نمیباشد و متهم میتواند از همان اول شروع محکومیت و حتی قبل از آن درخواست بدهد.
شرایط استفاده از پابند الکترونیکی چیست؟
برای صدوردستور استفاده از پابند الکترونیکی، وجود شرایط زیر الزامی است :
- نخستین شرط، در موردِ طول دوران محکومیت زندانی به مجازات حبس است. تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گرفتن تنها در مورد حبس های تعزیری درجه 5 تا 8 یعنی حبس های کمتر از 5 سال قابلیت اعمال دارد. البته مطابق با تبصره ماده 62 قانون مجازات اسلامی در مورد حبس های تا 25 سال نیز در صورت سپری شدن یک چهارم از مدت حبس، محکوم علیه می تواند درخواست استفاده از پابند الکترونیکی را طرح نماید.
- مطابق با تصریح ماده 62 اعمال مقررات مربوط به استفاده از پابند الکترونیکی تنها در صورتی ممکن است که شرایط قانونی مقرر برای تعویق مراقبتی وجود داشته باشد. یعنی شرایط مندرج در مواد 40 و 41 قانون مجازات اسلامی نیز باید وجود داشته باشد. برخی از مهمترین این شرایط عبارتند از:
- وجود جهات تخفیف
- پیش بینی اصلاح مرتکب
- جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران
- فقدان سابقه کیفری موثر
- یکی از شرایط مهم دیگر برای استفاده از پابند الکترونیکی این است محکوم می بایست دستورات و تدابیر اتخاذ شده توسط دادگاه را در طول دوران تحت نظارت اجرا نماید.
- تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گرفتن محکوم، لزوماً می بایست با رضایت او انجام گیرد. بنابراین یکی از مدارکی که ارائه آن برای استفاده از پابند الکترونیکی لازم می باشد، رضایت نامه محکوم علیه است.
- محکوم ممکن است به دستور دادگاه متعهد به انجام اموری مثل حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مددکار اجتماعی، گردد.
از نظر اجرایی محکوم علیه چگونه تحت نظارت قرار می گیرد؟
اگر شرایط قانونی برای صدور دستور «تحت نظارت سامانه های الکترونیکی قرار گرفتن متهم» صادر شد، با نصب پابند یا تجهیزات قابل ردیابی دیگری بر اندام محکوم، از زندان آزاد می شود. در ضمن دستور دادگاه محدوده مکانی خاصی برای محکوم علیه تعیین می شود که در طول دوران استفاده از پابند الکترونیکی می بایست در آن حضور داشته و از آنجا خارج نشود. چنانچه محکوم علیه در دوران استفاده از سامانه های الکترونیکی از محدوده تعیین شده بدون عذر موجه خارج شود، ممکن است دستور استفاده از پابند الکترونیکی لغو شده و محکوم علیه به زندان معرفی گردد.
استفاده از پابند الکترونیکی به جای تحمل حبس مستلزم پرداخت هزینه تجهیزات الکترونیکی است که به محکوم علیه نصب می گردد. این مبلغ به صورت امانت از محکوم علیه دریافت شده و هنگام به پایان رسیدن دوران محکومیت، مبلغ مذکور به وی پرداخت می شود. پس از پایان یافتن مدت محکومیت فرد، می بایست تجهیزات الکترونیکی به واحد اجرای احکام کیفری بازگردانده شود.
علاوه بر پرداخت هزینه های مربوط به استفاده از تجهیزات الکترونیکی، محکوم علیه می بایست به تشخیص دادگاه تامین لازم برای اجرای دستورات قاضی را به صندوق دادگستری بپردازد. مطابق با تبصره ماده 62 قانون مجازات اسلامی قوه قضاییه می تواند برای اجرای مقررات مربوط به استفاده از تجهیزات الکترونیکی، از ظرفیت بخش خصوصی استفاده نماید.
نحوه درخواست پابند الکترونیکی
مطابق ماده 553 قانون آیین دادرسی کیفری زندانی که دارای شرایط دریافت پابند الکترونیک می باشد باید درخواست خود را به مددکار زندان ارائه دهد و موافقت خود را برای اینکه باقیمانده دوران محکومیت خود را تحت مراقبت الکترونیکی در یک محدوده مشخص سپری کند اعلام کند. یا افرادی که هنوز به زندان معرفی نشده اند میتوانند از قاضی اجرای احکام تقاضای پابند الکترونیک نمایند و قاضی اجرای احکام به همراه پرونده درخواست زندانی را با نظر موافق نزد قاضی صادرکننده حکم قطعی ارسال می‌کند.
مراحل دریافت پابند الکترونیکی چیست؟
مطابق ماده ماده ۹ آیین نامه اجرایی پابند الکترونیک پس از حضور متهم یا محکوم علیه، مرکز موظف است با احراز هویت به شرح زیر اقدام نماید :
- اخذ وثیقه جهت جبران خسارت وارده به تجهیزات (دستبند یا پابند الکترونیکی ) و اجرای تعهدات مربوط؛
- ارائه آموزشهای لازم به متهم یا محکوم علیه و اخذ تعهد مبنی بر رعایت ضوابط مربوط؛
- نصب و راه اندازی تجهیزات؛
- دریافت هزینه استفاده از تجهیزات از فرد تحت مراقبت مطابق تعرفه، هر ماه یا در صورت تمایل وی به صورت یکجا.
تبصره – اخذ تامین کیفری از محکوم علیه به عهده مرجع قضایی و تابع مقررات آیین دادرسی کیفری می‌باشد.
در صورت عدم توانایی پرداخت هزینه پابند الکترونیک چیکار باید انجام داد؟
مطابق ماده 23 آیین نامه اجرایی پابند الکترونیک افرادی که به تشخیص سازمان زندان ها توانایی پرداخت تمام یا بخشی از هزینه استفاده از تجهیزات را ندارند، در حدود اعتبارات و منابع مالی سازمان از پرداخت هزینه معاف می گردند.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.
