واخواهی از حکم غیابی
واخواهی از حکم غیابی ، یکی از روش های اعتراض به آراء و احکام غیابی است. در اصل و از نظر لغوی، واخواهی به معنای اعتراض کردن به رای غیابی می باشد. اما در حقوق و آیین دادرسی مدنی هر زمانی که بحثی از واخواهی می شود، منظور اعتراض به حکم غیابی است.
برای پی بردن به واخواهی از حکم غیابی اصل و ریشه و کارایی دقیق کلمه واخواهی در ابتدا باید با معنی و تعریف حکم غیابی آشنا شویم در ادامه به تشریح اینکه واخواهی چیست و چگونه انجام می شود و شرایط واخواهی و مهلت واخواهی از حکم غیابی خواهیم پرداخت.
مطابق ماده 305 قانون آیین دادرسی مدنی واخواهی حق محکوم علیه غایب است. واخواهی باید به موجب دادخواست باشد و در صلاحیت دادگاه صادر کننده حکم می باشد. رسیدگی به واخواهی از احکام غیابی برابر عمومات و مقررات رسیدگی در مرحله بدوی است.
شرایط حکم غیابی چیست؟
حسب ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی حکم غیابی بدین صورت تعریف می شود:
احکام دادگاه ها در اصل حضوری است، مگر آنکه خوانده، وکیل یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلسات دادگاه شرکت نکرده باشد و اینکه به طور کتبی هم دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه هم به طور واقعی ابلاغ نشده باشد که به ان حکم غیابی گفته می شود.
به همین دلیل است که می گویند قانونا محکوم علیه می تواند از حق واخواهی از حکم غیابی خود استفاده نماید. بنابراین حکم غیابی دارای 3 شرط می باشد :
- خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور نداشته باشد.
- از ناحیه خوانده یا وکیل یا نماینده قانونی وی در پاسخ به دعوی دفاع کتبی نشده باشد.
- اخطاریه مربوط به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد.
مهلت واخواهی از حکم غیابی چقدر است؟
حسب ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی مهلت واخواهی از حکم غیابی که در کشور هستند مدت 20 روز است و برای کسانی که اقامتشان در خارج از کشور است 2 ماه از تاریخ واقعی می باشد. مگر اینکه کسی که معترض است ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی مورد نظر در این مدت معین به دلیل عذری بوده که موجه است.
واخواه باید موجه عذر خود را در ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده اعلام نماید تا مورد بررسی از سوی دادگاه قرار گیرد. لذا، اگر دادگاه ادعای مورد نظر را موجه بداند قرار قبول را صادر و اجرای حکم نیز متوقف می شود.
دلایل زیر از جهات عذر موجه محسوب می شود :
- مریضی که موجب شود فرد مانع از حرکت گردد.
- فوت یکی از والدین و یا همسر و اولاد شخص.
- توقیف یا حبس به طوری که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی را اعلام نمود.
- رخ دادن حوادث قهریه، مانند زلزله، سیل و حریق.
آثار واخواهی چیست؟
ضمن تقاضای واخواهی در قانون دو اثر را به دنبال دارد :
اولین اثر تعلیقی بودن اجرای حکم است. بدین مفهوم که با واخواهی محکوم علیه، تا مدت انقضای مهلت واخواهی اجرای حکم ممنوع است و در صورتیکه در مهلت، واخواهی شده باشد، اجرای حکم تا روشن شدن نتیجه نهایی متوقف خواهد شد.
دومین اثر واخواهی انتقالی بودن است بدین مفهوم که به وسیله واخواهی، اختلاف از مرحله قبلی، یعنی واخواهی، به مرحله واخواهی با تمام مسائل موضوعی و حکمی، با لحاظ اعتراضات و دلایل واخواه منتقل می شود.
نکته : شخص غایب تنها زمانی حق واخواهی را دارد که محکوم علیه واقع شده باشد، به عبارتی دیگر یعنی رای صادر شده به ضرر او باشد که در اینجا محکوم علیه حق اعتراض دارد ولی اگر رای صادره به نفع او صادر شده باشد حق واخواهی را نخواهد داشت.
شرایط اقامه دعوای واخواهی
- در دادخواست واخواهی حتما باید نام، اقامتگاه و نماینده واخواه و نام و اقامتگاه واخوانده درج گردد.
- دادخواست واخواهی باید به دفتر دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارسال و تقدیم شود.
- برای گذراندن مراحل واخواهی باید هزینه های دادرسی پرداخت گردد.
فرآیند رسیدگی به واخواهی از حکم غیابی
در ابتدا واخواه باید دادخواست واخواهی خود را به دفتر شعبه صادر کننده رای و یا اگر وی بازداشت یا زندان است به دفتر زندان یا بازداشتگاه تقدیم نماید که البته نکته مهم این است که زندان یا بازداشتگاه بعد از ثبت دادخواست واخواهی آن را به دفتر شعبه صادر کننده رای انتقال می دهند.
مرحه بعدی اینکه در واخواهی به هیچ عنوان ادعای جدیدی از خواهان پذیرفته نخواهد شد، به این دلیل که واخواهی دادن فرصت و مهلت زمانی است برای دفاع که در اختیار خوانده گذاشته می شود.
اجرای احکام غیابی
در خصوص اجرای احکام غیابی 2 حالت وجود دارد:
1-در صورتیکه اگر دادنامه یا اجرائیه به محکوم علیه، ابلاغ واقعی شده باشد، که در اینصورت حکم غیابی به صورت عادی مانند سایر احکام اجرا می شود و غیابی بودن حکم هیچ تاثیری در اجرای حکم ندارد.
2-بر خلاف مورد قبلی در صورتیکه دادنامه یا اجرائیه هیچ کدام به محکوم علیه ابلاغ واقعی نشده باشد. که در چنین حالتی اجرای حکم غیابی منوط بر معرفی ضامن یا اخذ تامین مناسب از محکوم له می باشد.
در اینجا میزان تامین به نظر قاضی بستگی دارد. ضامن برای این است که اگر بعد ها نسبت به رای مزبور واخواهی شود بتوانند از محل ضامن یا تامین خساراتی که به موجب اجرای حکم به طرف دیگر وارد شده است را جبران کرد.
مرجع صالح رسیدگی به واخواهی
طبق مطالب گفته شده، واخواهی نسبت به حکم غیابی انجام می شود. به همین دلیل مرجع تقدیم دادخواست واخواهی و رسیدگی به مراحل آن همان دادگاهی می باشد که حکم غیابی را صادر کرده است. لذا، همان دادگاهی که حکم غیابی را صادر نموده احتمال دارد که پس از رسیدگی به درخواست واخواهی از حکم قبلی خود عدول نماید و یک حکم دیگری را صادر کند.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
