قرار عدم استماع دعوا چیست ؟
قرار عدم استماع دعوا ، استماع یعنی شنیدن و گوش دادن و عدم استماع به معنی عدم قابلیت گوش دادن است. قرار عدم استماع دعوا یکی از قرار های نهایی و قاطع است که توسط دادگاه عمومی و حقوقی بدون ورود در ماهیت و به دلیل موانعی در طرح دعوا و یا وجود ایراداتی در نحوه تقدیم دادخواست و…صادر می شود که احراز آن با قاضی دادگاه می باشد.
با صدور قرار عدم استماع دعوا رسیدگی توسط دادگاه انجام نپذیرفته و پرونده از روند رسیدگی خارج می شود. دلیل اتخاذ چنین تصمیمی از طرف قاضی عدم وجود شرایط اساسی اقامه دعوی است.
مطابق قانون آیین دادرسی مدنی ، هرگاه قرار عدم استماع دعوا صادر گردد به دلیل اینکه دادگاه وارد رسیدگی نشده یعنی قاضی در ماهیت دعوا وارد نشده شخص می تواند پس از رفع موانع دعوا مجددا دادخواست تقدیم دادگاه نماید.
به استناد ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی قرار عدم استماع دعوا اگر در مواردی صادر شده باشد که اصل دعوا قابل اعتراض در دادگاه تجدید نظر باشد، نسبت به قرار عدم استماع می توان درخواست تجدید نظر را مطرح کرد.
هرچند در قانون آیین دادرسی مدنی مواردی که مشخصاً می بایست قرار عدم استماع دعوا صادر شود، تعیین نشده است. اما به طور کلی این قرار در مواردی صادر می شود که به هر دلیلی رسیدگی به دعوای حقوقی ممکن نباشد. قرار عدم استماع دعوا همچنین ممکن است در مواردی صادر شود که در صورت رسیدگی به موضوع، اثر عملی و واقعی برای دعوا وجود نداشته باشد. در ادامه این نوشتار ضمن بررسی مهمترین موارد صدور قرار عدم استماع دعوا، آثار این قرار و شیوه تجدید نظر خواهی نسبت قرار عدم استماع دعوا را مورد بررسی قرار می دهیم.
موارد صدور قرار عدم استماع دعوا
- اقامه دعوی تصرف عدوانی پس ازاقامه دعوی در اصل مالکیت.
- واخواهی نمودن از حکمی که به صورت حضوری صادر شده است.
- اقامه دعوی ممانعت از حق بعد از اینکه در اصل حق انتفاع و حق ارتفاق اقامه دعوی نموده باشیم.
- ارائه دادخواست علیه فردی که در زمان تقدیم دادخواست فوت شده باشد.
- تجدید نظرخواهی و فرجامخواهی نسبت به آرایی که غیرقابل تجدیدنظر و فرجامخواهی هستند.
- در دعاوی طاری کلیه اصحاب دعوا را طرف دعوا قرارندهیم.
- اگر شخصی دادخواستی تحت خواسته مطالبه وجه مطرح نماید که این مطالبه وجه ناشی از فروش موادمخدر و یا قمار باشد ، دادگاه قرار عدم استماع دعوا به دلیل اینکه منشاء خواسته نامشروع است صادر می نماید.
آثار صدور قرار عدم استماع دعوا :
- همانطور که اشاره شد با صدور قرارعدم استماع دعوا ، دادگاه به دادخواست رسیدگی نمی کند. اگر پرونده در دست رسیدگی باشد با صدور این قرار، رسیدگی به موضوع به طور موقت متوقف می شود.
- هزینه دادرسی که در هنگام تقدیم دادخواست به دفتر دادگاه پرداخت شده است، با صدور قرار عدم استماع دعوا به خواهان بازگردانده نمی شود. در واقع هزینه دادرسی پرداخت شده قابل استرداد نیست .
- به موجب ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه اصل حکم مربوط به دعوای طرح شده در دادگاه حقوقی، قابل تجدید نظر باشد، نسبت به قرار عدم استماع صادره نیز می توان تقاضای تجدید نظر را طرح نمود. در واقع در صورتی نسبت به حکم صادره در اصل دعوا بتوان اعتراض نمود به قرار عدم استماع صادره در این دعوا هم می توان اعتراض نمود.
- قرار عدم استماع دعوا اعتبار امر مختومه ندارد . یعنی بعد از صدور این قرار امکان طرح مجدد دعوا پس از رفع علتی که باعث صدور این قرارشده است وجود دارد.
شرایط صدور قرار عدم استماع دعوا
یکی از مواردی که مطابق با اصول قانون اساسی و رویه قضایی قرار عدم استماع دعوا صادر می شود، موردی است که موضوع دعوا نامشروع و یا غیر قانونی باشد. چنانچه خواهان ادعا کند که خوانده در یک بازی قمار اموال او را تصاحب کرده یا پولی را که باخته پرداخت نکرده، ممکن است قرار عدم استماع صادر شود. چرا که مطابق با مواد گوناگون قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه های عمومی و حقوقی تنها به آن دسته از دعاوی رسیدگی می کنند که منشاء دعوا شرعی و قانونی باشند.
همچنین در صورتی که رسیدگی به دعوای حقوقی نتیجه و اثر عملی را در پی نداشته باشد، دادگاه قرار عدم استماع دعوا را صادر می کند. برای مثال می توان به عقد رهن یا هبه اشاره کرد. با توجه به این که تحقق این عقود منوط به این است که قبض صورت گیرد.
بنابراین چنانچه در عقد رهن یا هبه ، قبض صورت نگیرد، مرتهن یا هبه گیرنده نمی تواند به دادگاه مراجعه کرده و با تقدیم دادخواست بر علیه راهن یا واهب اقامه دعوی نماید. با این حال در صورتی که این اشخاص با توجه به اینکه قبض صورت نگرفته است دادخواست طرح نماید، دادگاه قرار عدم استماع دعوا را صادر خواهد کرد.
برخی از نکات حقوقی مهم در مورد قرار عدم استماع
صدور قرار عدم استماع دعوا به معنای این نیست که خواهان نمی تواند برای بار دیگر دعوای حقوقی را بر علیه خوانده طرح نماید. صدور این قرار به معنای ایراد داشتن دادخواست یا موضوع دعوا می باشد، خواهان پس از تکمیل کردن دادخواست مطابق با مقررات قانونی می تواند برای بار دیگر دعوای حقوقی را در محاکم دادگستری طرح نماید.
مهلت و نحوه اعتراض به قرار عدم استماع دعوا
مهلت اعتراض به قرارعدم استماع دعوا ، مطابق قانون ، 20روز از تاریخ ابلاغ رای بدوی می باشد و نحوه اعتراض به این قرار بدین گونه می باشد که شخص می بایست مراتب اعتراض خود را در ضمن یک دادخواست تجدیدنظر با ذکر شماره دادنامه و شماره پرونده و شرح اعتراض خود در مهلت 20روزه از طریق دفاتر خدمات قضایی برای مرجع قضایی صالح ارسال نماید.
آیا قرار عدم استماع دعوی، قابل اعتراض است؟
مطابق ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی ، در صورتی که اصل رای در خصوص دعوا قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر باشد، قرار عدم استماع دعوا صادره شده در محاکم نیز قابل تجدید نظر خواهد بود. در این صورت خواهان یا وکیل او می تواند ضمن تنظیم دادخواست ، نسبت به صدور این قرار اعتراض نماید.
هزینه دادرسی اعتراض به قرار عدم استماع دعوا
هزینه دادرسی اعتراض به قرار عدم استماع دعوا معادل هزینه دعاوی غیرمالی محاسبه و دریافت می شود.
قرار عدم استماع صادر شد یعنی چه؟
در صورتی که یکی از ارکان دعوای حقوقی با شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی منطیق نباشد و دادگاه امکان ورود در ماهیت دعوا به دلیل مفقود بودن یکی از ارکان دعوا را نداشته باشد یعنی استماع دعوا را منطبق با قوانین موجد نداند، بدون ورود در ماهیت دعوا و رسیدگی قرار عدم استماع دعوا صادر می نماید.
آیا قرار عدم استماع دعوا اعتبار امر مختومه دارد؟
قرارعدم استماع دعوا مطابق قانون از اعتبار امر مختومه برخودار نیست .یعنی اشخاص مجددا میتوانند بعد از رفع علتی که باعث صدور این قرار شده اقامه دعوی نمایند.
جهت مشاوره حقوقی با وکلا و کارشناسان ما با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
