عقد هبه چیست؟
نوشته پیش رو توسط وکیل ملکی در خصوص عقد هبه و شرایط صحت عقد هبه و رجوع از هبه برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است. هبه در لغت به معنای هدیه، بخشش و صدقه می باشد. در علم حقوق هبه به نوعی از عقد اطلاق میشود که در آن، یکی از طرفین عقد، به صورت رایگان مال یا ملکی را به طرف دیگر اهدا می‌نماید.
مطابق با ماده 795 قانون مدنی عقد هبه عقدی است که به موجب ان یک نفر مالی را مجانا به شخص دیگری تملیک می کند. تملیک کننده را واهب طرف دیگر را متهب و مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.
طبق قانون واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد و باید مالک ملکی باشد که هبه می کند. متهب نیز باید برای قبول هبه اهلیت داشته باشد. بنابراین صغیر غیر ممیز و مجنون نمی توانند متهب باشند. ولی صغیر ممیز و سفیه به علت داشتن قصد انشاء، می توانند متهب واقع شوند و عقد هبه را اگر بلاعوض باشد، قبول کنند.
بیشتر بخوانید: عقد رهن و شرایط رهن چیست ؟
ارکان عقد هبه چیست؟
- واهب : شخصی که مالی را به طور رایگان به شخصی میبخشد.
- متهب : عبارت است کسی که به موجب هبه مالی را به دست اورد.
- عین موهوبه : عبارت است از مالی که به موجب هبه به مالکیت دیگری درآید.
شرایط صحت عقد هبه چیست؟
مطابق مقررات قانون مدنی عقد هبه در صورتی صحیح واقع میشود که متهب یا کسی که مال به او منتقل شده است عین موهوبه را قبض کند. یعنی اینکه مال موهوبه را دریافت نماید و به تصرف خودش در آورد لذا، در صورتی که مال به دست متهب یا گیرنده نرسیده باشد هنوز عقد به طور تمام و کمال واقع نشده است و واهب یا کسی که مال را بخشیده است میتواند ان را پس بگیرد.
بیشتر بخوانید: صلح عمری چیست؟
ایا رجوع از هبه امکانپذیر است؟
بر اساس ماده 830 قانون مدنی بعد از قبض نیز واهب ( کسی که مال را میبخشد ) میتواند در صورتی که عین موهوبه موجود باشد و حق رجوع از بین نرفته باشد به عین موهوبه رجوع نماید.
موارد عدم رجوع از عقد هبه
- در صورتی که متهب ( گیرنده مال ) پدر و مادر و اولاد واهب باشند نمیتوان از هبه رجوع کرد.
- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هبه هم دریافت شده باشد.
- در صورتی که عین موهوبه ( یعنی مالی که هبه شده است) از بین رفته باشد، دیگر نمیتوان از عقد هبه رجوع کرد.
- در صورتی که مالی که هبه شده است از ملکیت متهب خارج شده و به دیگری تعلق گرفته باشد خواه قهرا باشد یا به اختیار که دیگر امکان رجوع از هبه وجود ندارد. خارج شدن مال از ملکیت متهب به اختیار مانند اینکه متهب مال موهوبه را بفروشد و از ملکیت خود خارج نماید. خارج شدن مال از ملکیت متهب به طور قهری مانند اینکه متهب محجور شود.
- در صورتی که در مال هبه تغییراتی حاصل شده باش، دیگر نمیتوان از هبه رجوع نمود.
- بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست.
- هر گاه طلبکار طلب خود را به بدهکار ببخشد حق رجوع ممکن نیست.
- اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد.
بیشتر بخوانید: وظایف قیم چیست؟
طریقه رجوع از هبه
هنگامی که عقد هبه بین طرفین منعقد میشود و مال در اختیار متهب قرار میگیرد اگر مال موجود باشد شخصی که هبه کرده است میتواند از آن رجوع کند. رجوع از هبه یا با گفتار است یا با فعل. ولی برای اثبات رجوع بهتر است دادخواستی تحت عنوان تایید رجوع از هبه مطرح نماید. همچنین از طریق ارسال اظهارنامه رسمی به طرف مقابل رجوع از هبه را به طور رسمی اعلام نماید که بهترین و قانونی ترین روش اثبات رجوع میباشد.
مزیت هبه نامه رسمی
طبق ماده 47 قانون ثبت در نقاطی که اداره ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی موجود بوده و وزارت عدلیه مقتضی بداند ثبت اسنادی از جمله هبه نامه الزامی است. بنابراین هبه نامه های رسمی یک مزیت خاص دارند و آن این است که در این نوع هبه امکان انکار وجود نداشته و هیچ کس نمیتواند مدعی گردد که در اصالت و صحت سند تردید وجود دارد.
در حالی که در هبه نامه عادی امکان تردید و انکار از سوی طرفین دعوی وجود دارد و دادگاه موظف است که بدون فوت وقت اصالت سند را بررسی نماید و پس از دقت فراوان برای اعتبار آن حکم صادر نماید.
آثار رجوع از هبه
- استرداد مال موهوبه : با رجوع از عقد هبه مال با همان وضعیتی که دارد به واهب بر می گردد و چنانچه نقض و عیبی در مال ایجاد شده باشد حتی اگر به وسیله متهب باشد، واهب نمی تواند، از متهب ارش بخواهد چون که مال مجانآ تملیک شده و عیب و نقص در ملکیت متهب حاصل شده است و لذا او ضامن نیست. ولی اگر متهب اقداماتی کرده که موجب افزایش و زیادتی در مال شده باشد متهب به نسبت زیادتی حق مطالبه دارد.
- نماء متصل و منفصل عین موهوبه : با رجوع از هبه منافع متصله متعلق به واهب و منافع منفصله متعلق به متهب خواهد بود.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل ملکی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.فاطمه یعقوبی وکیل پایه یک دادگستری
