موانع ارث در قانون مدنی چیست؟
موانع ارث در قانون مدنی ، بعد از فوت هر فردی به طور قانونی تمام اموال حقوقی و دیون وی نصیب اشخاصی می شود که از او ارث می برند. حتی شخص بعد فوتش لازم نیست که سلسله مراتب یا امر خاصی را جهت تحقق این امر انجام دهد بلکه به طور طبیعی بعد از فوت فرد اموال و داراییش به ورثه منتقل می گردد.
با توجه به توضیحات گفته شده گاهی اوقات ممکن است که شرایطی به‌وجود بیاید که مانع بردن ارث وراث از شخص متوفی شود که در این مقاله به توضیح مختصری به موانع ارث در قانون مدنی می پردازیم :
جهت مشاوره با وکیل ملکی کلیک کنید.
موانع ارث در قانون مدنی عبارت است از :
1- قتل
مطابق ماده 880 قانون مدنی
قتل از موانع ارث است. یکی از موانع ارث در قانون مدنی، قتل نامشروع می باشد. بدین منظور که اگر یکی از ورثه مورث خود را به قتل رسانده باشد از ارث آن محروم می گردد.
منظور از قتل در اینجا قتل عمد مورث است که شامل قتل بالمباشره که شخص در آن به صورت مستقیم شخص دیگر را به قتل میرساند و قتل به تسبیب که در آن قتل به صورت غیرمستقیم دخالت دارد. لذا، چنانچه که ورثه مورث خود را به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به قتل عمد برساند از ارث او محروم خواهد شد.
حسب ماده ۸۸۰ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است.
« قتل از موانع دریافت ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع میشود اعم از اینکه قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری».
مانع دیگری که وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرد این است که قتل شبه عمدی و قتل خطای محض موانع دریافت ارث نیست ولی وارث از دیه شخص فوت شده ارث نخواهد برد.
در این زمینه استثنائاتی نیز وجود دارد مثلاً اگر پدر فرزند خود را به قتل برساند علاوه بر اینکه قصاص نمی‌شود بلکه ارث بردن او نیز همچنان پابرجاست ولی در مورد مادر این حکم وجود ندارد و در صورتی که مادری فرزندش را به قتل برساند مشمول همان قاعده کلی شده و از او ارث نمی برد.
چنانچه شخصی مورث خود را به صورت مشروع به قتل رسانده باشد، مثلاً به دلیل دفاع مشروع یا قتل شخص مهدورالدم مانند قتل مرتد، چنین قتلی هم از شرایط گفته شده مستثی نخواهد بود.
نکته مهم بعدی در این خصوص این است که در قتل مورث اولاد و اقوام کسانی که به دلیل قتل از ارث ممنوع شده اند و به آنها ارث نخواهد رسید از ارث محروم نیستند. بنابراین فرزند کسی که پدر خود را کشته باشد در صورت نبودن وارث نزدیکتر از جد مقتول خود ارث خواهد برد.
همانطور که قانون گفته است حسب ماده ۸۸۵ قانون مدنی
اولاد و اقوام کسانی که به موجب ماده ۸۸۰ از ارث محروم می‌شوند محروم از ارث نمی باشند بنابراین اولاد کسی که پدر خود را کشته باشد از جد مقتول خود ارث می برد اگر وراث نزدیکتری باعث حرمان آنان نشود.
2- کفر
حسب ماده 881 مکرر قانون مدنی
کافر از مسلم ارث نمی برد. اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلمان باشد ، وراثی که کافر هستند ارث نمی برند ، اگر چه از لحاظ درجه و طبقه مقدم بر وارث مسلمان باشند. ولی اگر فرد کافری باشد و تنها یک ورثه داشته باشد که مسلمان باشد تمام اموال او به ورثه مسلمان می رسد در حالی که اگر متوفی مسلمان باشد و به جز وارث کافر وارث دیگری نداشته باشد به هیچ وجه فرد کافر ارث نمی برد و اموالش به عنوان اموال بلاوارث به حاکم و بیت المال می رسد.
3- لعان
مورد بعدی که جزء موانع ارث در قانون مدنی است لعان نام دارد. لعان به این معنی است که مرد به همسر خود نسبت زنا دهد و انتساب فرزندش را از خود انکار کند اما بر این ادعای خود دلیلی نداشته باشد.
لذا برای اثبات لعان مرد باید چهار بار خداوند را بر زنای همسر خود شاهد گیرد و زن نیز چهار بار خداوند را بر دروغ بودن ادعای همسرش شاهد گیرد و قسم بخورند و به موجب لعان دو جانبه نه حکم زنا بر زن جاری میشود و نه حکم قذفی بر مرد جاری خواهد شد.
نکته مهم این است که بعد از امر لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند هم چنین فرزندی که برای انکار نسب او لعان شده است از پدر و خویشاوندان پدری ارث نخواهد برد و پدر و خویشاوندان پدری هم از او ارث نخواهند برد ولی او از مادر و خویشاوندان مادری ارث می برد و مادر و خویشاوندان مادری او نیز از وی ارث می برند.
اگر پدر از لعان رجوع نماید فرزند مجدد از وی ارث می برد ولی پدر همچنان از فرزند ارث نمی برد.
4- نسب نامشروع
مورد بعدی که به موجب آن شخص محروم از ارث می باشد زنا یا نسب نامشروع است.
مطابق ماده ۸۸۴ قانون مدنی
«طفلی که از زنا متولد شده است از پدر مادر و اقوام آنها ارث نمی‌برد.»
طبق ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی
بیان شده است که طفل متولد از زنا ملحق به زانی نمی شود که منظور از زانی در این ماده هم مرد زناکار میباشد و هم زن زناکار. بنابراین با این طفلی که از زنا متولد شده است با زن و مرد زناکار رابطه ارث بری ایجاد نمی گردد یعنی نه فرزند متولد از زنا از زن و مرد زناکار ارث خواهند برد و نه زن و مرد از فرزند ارث می برند.
5- غایب مفقود الاثر
مورد بعدی که در قانون هم به طور مستقیم بیان گردیده است غایب مفقود الاثر می باشد.
مطابق ماده 879 قانون مدنی
اگر بین وراث ، غایب مفقودالاثر باشد، سهم او کنار گذاشته می شود تا وضعیت او روشن شود. فی الواقع به سهم شخص غایب دست زده نمی شود تا شرایط به طور قانونی روشن گردد.
6- جنین
یکی دیگر از موانع ارث در قانون مدنی جنین است.
حسب ماده 878 قانون مدنی
هرگاه در هنگام فوت مورث ، جنینی وجود داشته باشد که زنده به دنیا آمدن او مؤثر در تقسیم ارث باشد و به عبارتی مانع از ارث تمام یا برخی دیگر از ورثه باشد ، تقسیم به عمل نمی آید تا وضعیت جنین نیز مشخص شود.
جهت مشاوره حقوقی در خصوص موانع ارث در قانون مدنی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.
