جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر چیست
سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر به طور معمول زمانی محقق می شود که شخصی سند یا کاغذی را امضا شده به فرد دیگری می دهد و از او درخواست می کند که متن مشخص و معلومی را در آن سند بنویسد ولی فرد مقابل خلاف قرار بینشان متن و مواردی را به سود خود وارد سند کرده و موجبات ضرر و زیان و خسارت برای فرد صاحب امضا شود.
مهم ترین شرط تحقق جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر وجود یک رابطه امانت قراردادی بین طرفین می باشد. منظور از سوء استفاده در این جرم نوشتن متقلبانه یا خلاف توافق در یک سند و یا نوشته که قبلا توافق شده است.
ارکان تشکیل دهنده جرم سوء استفاده از سفید امضاء یا سفید مهر
1- عنصر قانونی جرم سوء استفاده از سفید امضاء
عنصر قانونی جرم سوء استفاده از سفید امضا در ماده 637 قانون مجازات اسلامی جرم انگاری گردیده است.
حسب ماده 673 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی است هر کس از سفید امضائی که به او سپرده شده است یا به هر طریق بدست آورده ، سوء استفاده نماید ، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
2- عنصر مادی جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
عنصر مادی جرم سوءاستفاده از سفید امضا یا سفید مهر و شرط محقق شدن جرم سوء استفاده ازسند سفید امضا، تغییر مندرجات و نوشتن مطالب تعهد آور بر خلاف توافق طرفین است که موجب ورود خسارت به فرد صاحب امضا است که این خسارت برگرفته از همان مطالب تعهد آور می باشد.
3- عنصر معنوی جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
وقتی فردی به طور عمد و با سوءنیت اقدام به نوشتن مطالب تعهد آور غیر از موارد توافق شده قبلی بر روی سند سفید امضا میکند و قصد ایراد خسارت به فرد صاحب امضا کند عنصر معنوی جرم محقق می شود.
مجازات جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
حسب ماده 673 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی است هر کس از سفید امضائی که به او سپرده شده است یا به هر طریق بدست آورده ، سوء استفاده نماید ، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
اما با توجه تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 مجازات این جرم به شش ماه تا یک سال و شش ماه حبس تقلیل یافته است.
آیا جرم سوء استفاده از سفید مهر و سفید امضا قابل گذشت است؟
تا قبل از خرداد ماه سال 1399 جرم سوء استفاده از سفید امضاء جز جرایم غیرقابل گذشت محسوب می شد و تعقیب جرم نیاز به شاکی خصوص نداشت و مقامات به هر روش و دلیل که مطلع می شدند اقدام به دستور و تحقیق می نمودند.
جرم سوء استفاده از سفید امضاء یا سفید مهر با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399قابل گذشت اعلام شده است و شروع به تعقیب مرتکب نیازمند شکایت شاکی است و رضایت وی منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب و اجرای مجازات مرتکب خواهد شد.
دلایل اثبات جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
مهمترین دلیل برای اثبات جرم سوء استفاده از سفید امضا ، بدوا اثبات سفید بودن سند و مرحله بعد وجود مدارک و شواهدی مبنی بر سوء استفاده بر خلاف اختیار و مصلحت طرف مقابل می باشد.
معمولا در رویه قضایی برای اثبات جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر و اثبات سفید بودن نوشته یا سند موضوع به کارشناس خط ارجاع می شود.
از دیگر ادله های مهم شهادت شهود و افراد مطلع از این موضوع می باشند که می شود از طریق دادگاه آنها را احضار نموده تا در مورد جرم رخ داده و شنیده هایی که دارند شهادت دهند.
شرایط تحقق جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
حسب ماده 673 قانون مجازات اسلامی، قانونگذارعمل مجرمانه سواستفاده از سفید امضا را جرم پیش بینی کرده و منظوراز این اسناد و مدارک تمام اسناد و مدارکی است که به طور کامل تنظیم نگردید اما داری مهر یا امضا است.
بنابراین، تحقق عنوان مجرمانه برای موضوع جرم باید اسنادی باشد که از سوی شخص صادر کننده به صورت ناقص ولی دارای مهر یا امضا تنظیم شده باشد.
مصادیق رفتار مجرمانه جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر
چنانچه فردی مغایر با توافقات قبلی با طرف مقابل عمل کند مرتکب جرم سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء شده است. مانند اینکه فردی خلاف چیزی را که باید در سند سفید دارای امضا بنویسد نوشته باشد.
مورد دیگر که موجب ارتکاب رفتار مجرمانه این امر می شود این است که فرد مبلغ مورد توافق در سفید امضاء را تغییر دهد. مانند یک فاکتور مشتری که با متن آن امضا شده اما جای قیمت درج شده خالی گذاشته شود که در این مورد شخص فروشنده مبلغی را غیر از مبلغ توافق در فاکتور درج نماید.
همچنین مورد بعدی که از مصادیق رفتار مجرمانه سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء می باشد این است که سوءاستفاده از سفید امضا دو جزء دارد، به عبارتی ممکن است که فردی به تقاضای فرد دیگری در بالای امضا محتویاتی به ضرر امضا کننده قید کند و آن را به آن فرد داده تا به طور عمدی و با آگاهی از آن سوءاستفاده کند. در چنین شرایطی هر دو نفر مرتکب جرم سوء استفاده از سفید امضا شده اند.
تفاوت جرم سوء استفاده از سفید امضا با خیانت در امانت
یکی از تفاوتهای مهم بین جرم سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر با خیانت در امانت این است که در جرم خیانت در امانت عنصر سپردن یکی از ارکان و شرایط تحقق جرم خیانت در امانت است. ولی در جرم سوء استفاده از سفید امضا عنصر سپردن ملاک اصلی برای تحقق جرم نیست و مرتکب ممکن است به هر وسیله دیگری موضوع جرم را به دست آورد.
