مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد چیست؟
مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد، اشخاص حقیقی و حقوقی ممکن است به موجبات گوناگونی در مقابل همدیگر متعهد به انجام کاری شوند. تعهدات حقوقی ممکن است منشاء قانونی یا قراردادی داشته باشند. تعهدات قانونی مثل پرداخت نفقه اولاد که به موجب قانون بر عهده پدر قرار می گیرد. در مقابل تعهدات قراردادی با اراده شخص متعهد و اغلب ضمن انعقاد قراردادی با شخص دیگر منعقد می شوند. برای مثال ممکن است مبایعه نامه ای میان دو شخص تنظیم شود و به موجب آن فروشنده متعهد گردد ملک مورد معامله را در تاریخ مشخصی به خریدار تسلیم کند.
مطابق ماده 230 قانون مدنی اگر در ضمن قرار دادی شرط شده باشد که در صورت تخلف متعهد از انجام تعهد متخلف مبلغی به عنوان خسارت پرداخت نماید و دادگاه نمی تواند متخلف را به بیشتر یا کمتر از آن چه در قرارداد پیش بینی شده محکوم نماید. وجه التزام در اکثر قراردادهاپیش بینی می شود . منظور از وجه التزام قراردادی در واقع همان میزان وجه نقد خسارت ناشی از عدم انجام تعهد یا خسارات ناشی از تأخیر در انجام تعهدات قراردادی می‌باشد . جهت اطلاعات بیشتر با وکیل ملکی تماس بگیرید.
شایان ذکر است که وجود چنین عبارتی در قرارداد، ( وجه التزام ) باعث افزایش امنیت قرارداد برای هر یک از متعاملین قرارداد می‌شود. به طور مثال، چنانچه در قرارداد فروش آپارتمان شرط شود در صورتی که فروشنده در تحویل ملک تاخیر نماید وی ملزم است، مبلغ تعینی در قرارداد را جهت خسارت تأخیر به خریدار پرداخت نماید.
مبلغ تعیین شده در قرارداد همان وجه التزام می‌باشد که باعث می‌شود طرفین قرارداد ، تعهدات خود را در سرزمان مقرر انجام بدهند. بنابراین پیشنهاد می‌شود، در قراردادها وجه التزام عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد را قید نمایید
تعهداتی که اشخاص در برابر هم به عهده می گیرند، به طور کلی ممکن است در قالب یکی از موارد زیر باشد:
- انجام دادن کار؛ برای مثال در قرارداد پیش فروش ساختمان، پیش فروشنده متعهد می گردد ظرف مدت زمان معینی، ساختمان مورد قرارداد را ساخته و سند مالکیت آن را به نام پیش خریدار صادر نماید. انجام دادن کار در واقع فعل مثبتی است که متعهد می بایست در عالم خارج انجام دهد.
- خودداری از انجام کار؛ اشخاص ممکن است تعهداتی را مبنی بر انجام ندادن کار معینی بپذیرند. برای مثال ممکن است یک نفر در ضمن قرارداد اجاره محل تجاری متعهد گردد از تغییر شغل خودداری کند.
- انتقال مال؛ یکی از انواع تعهدات، انتقال مال است که به موجب آن مالک متعهد می شود مالکیت مال را به دیگری منتقل کند. عقد مبایعه نامه که امروزه برای فروش املاک در دفاتر مشاور املاک تنظیم می شود، نمونه از تعهد به انتقال مال است.
دادخواست مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
چنانچه شخصی که متعهد به امری گردیده است، از انجام آن خودداری کند، طرف مقابل یا متعهدله می تواند کلیه خسارات ناشی از عدم از انجام تعهد را از متعهد مطالبه نماید. برای انجام این کار راهکاری های قانونی متنوعی وجود دارد. متعهدله می تواند برای مطالبه خسارات خود به شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی مراجعه کرده و بر علیه متعهد دعوای مطالبه خسارت ناشی ازعدم انجام تعهد را طرح نماید. طرح دعوای مطالبه ضرر و زیان در دادگاه حقوقی و شورای حل اختلاف مستلزم تنظیم دادخواست و تقدیم آن به دفتر مرجع قضایی مربوط است.
دادخواست مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد برگه چاپی مخصوصی است که مشخصات طرفین و موضوع دعوی بر روی آن درج می گردد. دادخواست مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد می بایست در بردارنده موارد زیر باشد:
- نام و نام خانوادگی، نشانی و سایر مشخصات هویتی متعهد له به عنوان خواهان دعوی.
- نام و نام خانوادگی، نشانی محل اقامت و سایر مشخصات هویتی متخلف از تعهد به عنوان خوانده دعوی.
- موضوع دعوی؛ در خصوص این دعوی موضوع عبارت است از: مطالبه ضرر و زیان تخلف از انجام تعهد.
- مدارک و مستندات؛ خواهان می بایست اسناد و مدارکی که تعهد خوانده نسبت به وی و تخلف از آن تعهد را اثبات می کند، در ضمن ارائه دادخواست به دادگاه تقدیم نماید.
- سند اثبات کننده سمت؛ در صورتی که دادخواست خسارت ناشی از عدم انجام تعهد به نمایندگی از خواهان توسط وکیل، ولی و … به دادگاه تقدیم شده باشد، سند اثبات کننده سمت نیز می بایست در ضمن ارائه دادخواست به دفتر دادگاه تقدیم شود.
شیوه و مراحل رسیدگی به دعوای خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
پس از تکمیل دادخواست و منضمات آن مدیر دفتر دادگاه، پرونده را به نظر قاضی می رساند. پس از انجام بررسی اولیه قاضی دستور تعیین وقت رسیدگی را صادر می نماید. سپس مدیر دفتر دادگاه ضمن تعیین وقت رسیدگی این موضوع را به طرفین دعوی (خواهان و خوانده) ابلاغ می کند. فاصله این ابلاغ تا روز رسیدگی نباید بیشتر ازیک هفته باشد.
پس از تشکیل جلسه رسیدگی طرفین مستندات خود را اظهار می کنند. خواهان می بایست با استفاده از ادله اثبات دعوی، برای دادگاه اثبات کند که تخلف خوانده از انجام تعهدات خویش موجب ایراد خسارات مالی یا معنوی به وی گردیده است. با اعلام ختم دادرسی، دادگاه نسبت به صدور حکم ظرف یک هفته مبادرت به عمل می آورد.
چنانچه دادگاه خواهان دعوای خسارت ناشی از عدم انجام تعهد را محقّ تشخیص دهد، حکم محکومیت خوانده به پرداخت خسارات را صادر می نماید. با قطعی شدن حکم خوانده ظرف مدت 10 روزمی بایست آن را اجراء نماید. چنانچه محکوم علیه از پرداخت محکوم به خودداری کند، مطابق با قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، اموال او توقیف شده و محکوم به از محل آن پرداخت می شود.
مستندات قانونی مرتبط با مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
مستندات قانونی خسارت ناشی از عدم انجام تعهدات از مواد 226 تا230 قانون مدنی می باشد.
شرایط مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
مطابق ماده 10 قانون مدنی ، کلیه قراردادهای خصوصی منعقده میان طرفین قرارداد در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد معتبر و محترم است . و اشخاص می بایست به تعهدات قراردادی خود یایبند باشند. همانگونه که افراد در صورت عدم انجام تعهد توسط متعهد میتوانند اقامه دعوا نمایند و وی را از طریق دادگاه ملزم به انجام تعهد نمایند در صورت پیش بینی خسارت در قرارداد میتوانند از طریق دادگاه تقاضای خسارت نمایند . البته برای مطالبه خسارت نیاز به تحقق شرایطی وجود دارد.
1- گذشتن زمان انجام تعهد
مدت زمانی که برای انجام تعهد تعیین شده بود گذشته باشد. معمولا در اکثر قراردادها برای انجام تعهد زمان مشخصی را تعیین می نمایند مثلا یک ماه یا یک سال . چنانچه متعهد مثلا ظرف یک ماه تعهد خود را انجام ندهد فردی که انجام تعهد به نفعش می باشد می تواند پس از انقضای مهلت برای مطالبه خسارت به دادگاه مراجعه نماید.
2- عدم انجام تعهد توسط متعهد
یکی دیگر از شروط مطالبه خسارت عدم انجام تعهد ، عدم انجام تعهد توسط متعهد می باشد البته عدم انجام تعهد باید عامدانه باشد و اگر انجام ندادن تعهد خارج از اراده متعهد باشد و به علت عواملی مثل سیل و زلزله و …. باشد تاثیری در ایجاد مسئولیت برای متعهد نخواهد داشت.
3- جبران خسارت در قرارداد قید شده یا به موجب قانون یا عرف ضروری باشد.
چنانچه یکی از طرفین قرارداد که انجام تعهد به نفعش می باشد بخواهد خسارات ناشی از عدم انجام تعهد را از متعهد قرارداد مطالبه نماید ، به تصریح ماده 221 قانون مدنی باید آن شرط در قرارداد ذکر شده باشد یا تعهد طبق عرف به منزله تصریح باشد یا به موجب قانون موجب ضمان باشد.
4- وجود ضرر باید نتیجه مستقیم عدم انجام تعهد باشد.
لازم است ثابت کنید، خسارات وارده به متعهد له به صورت مستقیم نتیجه عدم انجام تعهدات قراردادی توسط متعهد یا به عبارت دیگر پیمان شکنی فرد متعهد بوده، و ضرر می بایست نتیجه مستقیم عدم انجام تعهد توسط متعهد قرارداد باشد در غیر این صورت شما مستحق دریافت خسارت نخواهید بود.
مرجع صالح برای رسیدگی به مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
مرجع صالح جهت طرح دعوای مطالبه خسارت عدم انجام تعهد با توجه به میزان خسارت در دادگاه حقوقی و یا شورای حل اختلاف اقامه میگردد. اگر میزان خسارت 20 میلیون تومان باشد در شورای حل اختلاف و اگر بیشتر از این مبلغ باشد در دادگاه عمومی رسیدگی می گردد.
میزان خسارت ناشی از عدم انجام تعهد چگونه تعیین می‌شود؟
در صورتی که شما شرط خسارت عدم انجام تعهد ( وجه نقد ) را در قرارداد خود معین نکرده باشید، دادگاه رسیدگی کننده با جلب نظر کارشناس ، میزان خسارت وارده به شما در اثر عدم انجام تعهد را معین می‌نماید.
آیا مطالبه خسارت از خسارت امکان پذیر است؟
چنانچه شخصی که انجام تعهد به نفعش می باشد، مستحق دریافت خسارت عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد باشد و متعهد این خسارت را در مهلت مقرر به متعهد له پرداخت ننماید، متعهدله نمی‌تواند، خسارت آن را نیز مطالبه کنید. بنابراین طبق قانون اقامه دعوی خسارت در خسارت امکان پذیر نیست.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.
